การแก้ไขยุทธศาสตร์ชาติ / ยุทธศาสตร์ชาติ คสช.

แผนยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี หรือ “ยุทธศาสตร์ชาติ คสช.” คือ แผนพัฒนาประเทศไทยตั้งแต่ปี 2561 – 2580 ซึ่งกำหนดให้ทุกรัฐบาลต้องเดิมตามยุทธศาสตร์ของ คสช. ถ้าไม่ดำเนินการตามอาจส่งผลให้รัฐบาลนั้นพ้นไปจากการทำหน้าที่ และรัฐมนตรีในรัฐบาลอาจถูกคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) ดำเนินคดีในข้อหาทุจริตต่อหน้าที่ และอาจถูกศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองเพิกถอนสิทธิเลือกตั้ง ซึ่งอาจทำให้ไม่มีสิทธิดำรงตำแหน่งทางการเมืองไปตลอดชีวิต

 

ยุทธศาสตร์ชาติ คสช. ประกาศใช้เมื่อวันที่ 13 ตุลาคม 2561 ความยาวจำนวน 71 หน้ากระดาษเอสี่ ประกอบด้วยยุทธศาสตร์หกด้าน ได้แก่ 1) ด้านความมั่นคง 2) ด้านการสร้างความสามารถในการแข่งขัน 3) ด้านการพัฒนาและเสริมสร้างศักยภาพทรัพยากรมนุษย์ 4) ด้านการสร้างโอกาสและความเสมอภาคทางสังคม 5) ด้านการสร้างการเติบโตบนคุณภาพชีวิตที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม และ 6) ด้านการปรับสมดุลและพัฒนาระบบการบริหารจัดการภาครัฐ

 

อย่างไรก็ตาม ด้วยระยะเวลาที่ยาวนานถึง 20 ปี ทำให้เกิดคำถามว่าการเขียนแผนยุทธศาสตร์ล่วงหน้านานขนาดนั้นเป็นสิ่งที่เป็นไปได้จริงหรือ เพราะปัจจุบันโลกเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว จึงแทบเป็นไปไม่ได้เลยที่ยุทธศาสตร์ที่เขียนตอนนี้จะสามารถสอดคล้องกับอีก 20 ปีข้างหน้าได้ ดังนั้น การบังคับและการมีบทลงโทษให้รัฐบาลต่างๆ ที่ไม่เดินตามยุทธศาสตร์ คสช. ทำให้ยุทธศาสตร์ คสช. เป็นเสมือนโซ่ตรวนรัดประเทศไม่ให้ก้าวไปข้างหน้า 

 

 

ทุกเสียงของผู้มีอำนาจในรัฐบาล คสช. ต่างพูดเหมือนกันว่ายุทธศาสตร์ คสช. สามารถแก้ไขได้ ซึ่ง พ.ร.บ.การจัดทำยุทธศาสตร์ชาติ พ.ศ. 2560 มาตรา 11 ระบุว่า ยุทธศาสตร์ คสช. จะต้องถูกทบทวนทุกห้าปี แต่ถ้าระหว่างนั้นหากยุทธศาสตร์ คสช. ไม่สอดคล้องและไม่เหมาะสมกับสถานการณ์โลกและประเทศไทยก็สามารถแก้ไข แต่การแก้ไขจะทำได้ต้องให้ “คณะกรรมการยุทธศาสตร์ชาติ” ขอความเห็นชอบจากรัฐสภาก่อนจากนั้นจึงจะแก้ไขยุทธศาสตร์ คสช. ได้

 

“คณะกรรมการยุทธศาสตร์ชาติ” หรือ “ซุปเปอร์บอร์ดควบคุมรัฐบาล” มีจำนวนไม่เกิน 35 คน ประกอบไปด้วยผู้บัญชาทหารและตำรวจทุกเหล่าทัพ และนายทุนนักธุรกิจชั้นนำของประเทศไทย การแต่งตั้งคณะกรรมการยุทธศาสตร์ชาติรอบล่าสุดเมื่อวันที่ 29 สิงหาคม 2560 ทำให้คณะกรรมการยุทธศาสตร์ชาติมี 20 คน จากข้อมูลพบว่ากรรมการทั้งหมดต่างเคยร่วมงานกับ คสช. ผ่านตำแหน่งต่างๆ ที่ คสช. สร้างขึ้น เช่น สมาชิก คสช., รัฐมนตรี, สมาชิก สนช. และสภาปฏิรูปชุดต่างๆ ฯลฯ  

 

จะเห็นว่าอำนาจในการแก้ไขยุทธศาสตร์ คสช. อยู่ในมือคณะกรรมการยุทธศาสตร์ชาติ ด้วยเหตุนี้หลังการเลือกตั้งที่คาดว่าจะเกิดขึ้นในช่วงปี 2562 ถ้าหากรัฐบาลหรือพรรคการเมืองใดอยากแก้ไขยุทธศาสตร์ คสช. เพราะเห็นว่าไม่ทันสถานการณ์และกระทบต่อการบริหารราชการแผ่นดินก็ต้องไปเสนอต่อคณะกรรมการยุทธศาสตร์ชาติ ซึ่งส่วนใหญ่คือ ผู้นำเหล่าทัพ และคนที่ คสช. แต่งตั้ง

 

นอกจากนี้ หากเป็นกรณีที่ต้องการแก้ไข “แผนแม่บทยุทธศาสตร์ คสช.” มาตรา 10 วรรคสี่ ของ พ.ร.บ.ยุทธศาสตร์ชาติฯ กำหนดให้หากมีความจําเป็นต้องแก้ไขเพิ่มเติมแผนแม่บทให้สอดคล้องกับความเปลี่ยนแปลงหรือความจําเป็นของประเทศ ให้ “คณะกรรมการจัดทํายุทธศาสตร์ชาติ” ขอความเห็นชอบจากคณะกรรมการยุทธศาสตร์ชาติและคณะรัฐมนตรีก่อน และเมื่อทั้งสองหน่วยงานให้ความเห็นชอบแล้ว จึงดําเนินการแก้ไขเพิ่มเติมต่อไป

 

 

การยกเลิกยุทธศาสตร์ คสช. ก็เป็นอีกประเด็นหนึ่งที่พรรคการเมืองหลายพรรคเสนอต่อประชาชน การยกเลิกยุทธศาสตร์ คสช. สามารถทำได้ด้วยแก้รัฐธรรมนูญ 2560 ในส่วนที่เกี่ยวข้องกับยุทธศาสตร์ชาติ ประกอบด้วย

 

– มาตรา 65 ที่กำหนดว่า รัฐพึงจัดให้มียุทธศาสตร์ชาติเป็นเป้าหมายในการพัฒนาประเทศ

– มาตรา 142 ที่กำหนดว่า การเสนอร่าง พ.ร.บ. งบประมาณรายจ่ายประจําปีงบประมาณต้องสอดคล้องกับยุทธศาสตร์ชาติ

– มาตรา 162 ที่กำหนดว่า คณะรัฐมนตรีต้องแถลงนโยบายต่อรัฐสภาให้สอดคล้องกับยุทธศาสตร์ชาติ

– มาตรา 270 ที่กำหนดว่า ให้ ส.ว. แต่งตั้งจาก คสช. ติดตาม เสนอแนะ และเร่งรัดการปฏิรูปประเทศเพื่อให้บรรลุเป้าหมายตามยุทธศาสตร์ชาติ

 

อย่างไรก็ตาม การแก้ไขรัฐธรรมนูญ 2560 เป็นเรื่องที่ไม่ง่าย เนื่องจากการพิจารณาแก้ไขเพิ่มเติมร่างรัฐธรรมนูญจะเป็นการพิจารณาร่วมกันของทั้งสองสภาคือ ส.ส. 500 คน และ ส.ว. 250 คน พิจารณาร่วมกัน ซึ่งเงื่อนไขในการแก้ก็ยากมาก เช่น ถ้าร่างรัฐธรรมนูญเข้าไปสู่การพิจารณาของสภาในวาระหนึ่ง สภาจะต้องรับหลักการว่าจะรับร่างรัฐธรรมนูญฉบับนี้ไว้พิจารณาหรือไม่

 

ซึ่งหากจะให้ร่างรัฐธรรมนูญผ่านวาระหนึ่งให้สำเร็จขั้นแรกจะต้องมีเสียงเห็นชอบเกินกึ่งหนึ่งของรัฐสภา คือ 376 เสียง จาก 750 เสียง แต่เท่านั้นยังไม่พอใน 376 เสียงต้องมี ส.ว. เห็นชอบด้วย เป็นจำนวนไม่น้อยกว่า 1 ใน 3 ของจำนวน ส.ว. 250 คน ดังนั้นต่อให้มี ส.ส. ทั้งหมด 500 คน มีมติเห็นชอบร่วมกันก็ยังไม่สามารถแก้ไขร่างรัฐธรรมนูญได้ ถ้าหาก ส.ว. ที่มาจากการแต่งตั้งของ คสช. ไม่ร่วมด้วย ด้วยเหตุนี้จึงไม่ใช่เรื่องง่ายเลยที่จะแก้ไขรัฐธรรมนูญและเอายุทธศาสตร์ชาติออกไป