ระบบการ “แบ่งกลุ่มอาชีพ” – “เลือกกันเอง” ที่จะใช้ในกระบวนการหาสมาชิกวุฒิสภา (สว.) ชุดใหม่ 200 คน ผู้มาปฏิบัติหน้าที่ต่อจาก 250 สว. ชุดพิเศษ ทำให้ประชาชนคนธรรมดาทั่วไป ไม่มีสิทธิในการร่วมโหวตเลือก สว. มีเฉพาะผู้สมัครเท่านั้นที่มีสิทธิโหวตเลือกผู้ที่จะเป็นสว.
แต่ไม่ใช่ว่าใครก็จะสมัคร สว. ได้ เพราะคณะกรรมการร่างรัฐธรรมนูญ นำโดยมีชัย ฤชุพันธุ์ ออกแบบระบบเลือกกันเองระหว่างผู้สมัคร จากระดับอำเภอ-จังหวัด-ประเทศ เอื้อให้คน “มีเพื่อน มีเงิน มีเวลา และมีอายุ” นอกจากผู้สมัครจะต้อง “เลือกกันเอง” ภายในกลุ่มซึ่งมีทั้งหมด 20 กลุ่ม แล้ว ผู้สมัครยังต้องไป “เลือกไขว้” เลือกผู้สมัครจากกลุ่มอื่นที่อยู่ในสายเดียวกัน ลำพังเพียงแต่การรู้จักภายในสายงานหรือสายอาชีพเดียวกัน อาจไม่เพียงพอ แต่ผู้สมัครต้องเป็นที่รู้จักในระดับพื้นที่ หรือระดับประเทศด้วย
ผู้สมัคร สว. ต้องมีเงินในการจ่ายค่าสมัคร 2,500 บาท ไม่รวมค่าเดินทางสำหรับไปสมัครและไปเลือกในแต่ละระดับ ต้องมีเวลาอย่างน้อยสี่วันสำหรับวันไปสมัครและไปเลือก ข้อสำคัญที่สุด ผู้สมัคร สว. จะต้องมีอายุ 40 ปีขึ้นไป ในเดือนพฤษภาคม 2567 ต้องมีประสบการณ์ทำงานในด้านต่างๆ มาไม่น้อยกว่า 10 ปี ต้องมีคุณสมบัติ ไม่มีลักษณะต้องห้ามตามที่กฎหมายกำหนด
แม้จะมีอำนาจโหวตเลือกนายกรัฐมนตรีเหมือน สว. ชุดพิเศษแล้ว แต่สว. 2567 จะยังคงมีอำนาจหลายอย่าง ไม่ว่าจะเป็นการลงมติแก้ไขรัฐธรรมนูญ ที่ต้องการเสียง สว. โหวตเห็นชอบด้วยหนึ่งในสามของจำนวน สว. ทั้งหมด หรือคิดเป็น 67 เสียง การพิจารณาร่างกฎหมาย ตรวจสอบการทำงานรัฐบาลผ่านการตั้งกระทู้ถาม-การอภิปราย รวมถึงอำนาจสำคัญอย่างการเคาะเลือกผู้มาดำรงตำแหน่งศาลรัฐธรรมนูญ-องค์กรอิสระ ในวาระห้าปีของ สว. 2567 จะมีโอกาสเคาะเลือกคนมาเป็นตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ กรรมการในองค์กรอิสระได้ “เกินครึ่ง”
ระบบที่ถูกออกแบบมาอย่างซับซ้อน ทำให้ประชาชนคนธรรมดาทั่วไปเข้าไปมีส่วนร่วมกับกระบวนการการเลือก สว. 67 ได้ไม่มากเท่ากระบวนการเลือกสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (สส.) ที่ผู้มีสิทธิเลือกตั้งทุกคนมีสิทธิเลือกตัวแทน และประชาชนไม่ว่าอายุเท่าไหร่ก็มีส่วนร่วมกับการสังเกตการณ์เลือกตั้งได้
แล้วประชาชนที่อายุยังไม่ถึง 40 ปี ไม่สามารถไป สมัคร-เพื่อ-โหวต สว. 67 จะมีส่วนร่วมกับกระบวนการนี้ได้อย่างไรบ้าง?
ชวนฟัง พูดคุย และแลกเปลี่ยนกัน ในวันพฤหัสบดีที่ 11 เมษายน 2567 เวลา 19.00 น. เป็นต้นไป ทางทวิตเตอร์สเปซ @iLawclub https://twitter.com/i/spaces/1dRKZEbyjvvxB
