สนช. เสนอแก้กฎหมายให้ศาล ข้าราชการ และนักธุรกิจ เลือกผู้ตรวจการเลือกตั้ง

สมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ (สนช.) จำนวน 36 คน นำโดยมหรรณพ เดชวิทักษ์ ขอเข้าชื่อเสนอแก้ไข พ.ร.ป.ว่าด้วยคณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) ในประเด็นการสรรหา “ผู้ตรวจการเลือกตั้ง” ขณะนี้ร่าง พ.ร.ป.ฉบับนี้อยู่ระหว่างการรับฟังความคิดเห็นผ่านเว็บไซต์ของ สนช. การเสนอแก้ไขครั้งนี้เกิดขึ้นหลังจากวันที่ 1 สิงหาคม 2561 คณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) ชุดปัจจุบัน ประกาศรายชื่อผู้ตรวจการเลือกตั้งจำนวน 616 คน ซึ่งหาก สนช. แก้ไขครั้งนี้สำเร็จจะมีผลให้ผู้ตรวจการเลือกตั้งชุดแรกต้องสิ้นสุดการทำหน้าที่ลง

การประกาศรายชื่อผู้ตรวจการเลือกตั้งของ กกต. ชุดปัจจุบัน เกิดขึ้นภายหลังการเลือกตำแหน่งประธาน กกต. ชุดใหม่ และประธาน สนช. กำลังจะนำรายชื่อว่าที่ กกต. ชุดใหม่ ขึ้นทูลเกล้าฯ การประกาศรายชื่อผู้ตรวจการเลือกตั้งของ กกต. ชุดปัจจุบัน ทำให้สมาชิก สนช. วิจารณ์ว่า เป็นการผิดมารยาท เนื่องจากกำลังจะมี กกต. ชุดใหม่เข้ามาทำหน้าที่แทน และยังวิจารณ์ว่าเป็นการแต่งตั้งคนใกล้ชิดของ กกต. ชุดปัจจุบันก่อนจะออกจากตำแหน่งเพื่อเป็นการทิ้งทวน 

แม้ กกต. อ้างว่าเป็นการทำงานตามกรอบเวลาและกฎหมายเพื่อเตรียมความพร้อมสู่การเลือกตั้งในปี 2562 แต่ สมชาย แสวงการ สมาชิก สนช. ก็เห็นค้านว่า ยังเหลือเวลาอีกนาน การเลือกผู้ตรวจการเลือกตั้งตอนนี้จะทำให้นักการเมืองเห็นหน้าค่าตาและทำให้เข้าไปติดต่อได้ล่วงหน้า นอกจากยังมีการพบว่าหลายคนมีความสนิทสนมกับนักการเมืองท้องถิ่น และส่วนใหญ่ถูกมองว่าอิงกับฝ่ายการเมืองบางขั้วมากเกินไป

คณะกรรมการคัดเลือกผู้ตรวจการเลือกตั้งของจังหวัดอื่นๆ
ข้อเสนอ สนช.	ระเบียบ กกต.
1) ผู้ว่าราชการจังหวัด เป็นประธาน	ผู้ว่าราชการจังหวัด เป็นประธาน
2) ผู้พิพากษาหัวหน้าศาลจังหวัด	ประธานสภาทนายความจังหวัด
3) หัวหน้าสำนักงานอัยการจังหวัด	อัยการจังหวัดเลือกกันเองหนึ่งคน
4) ผู้บัญชาการตำรวจภูธรจังหวัด	ผู้บังคับการตำรวจภูธรจังหวัดหรือผู้แทนที่มียศ พ.ต.อ.ขึ้นไป
5) ผู้แทนหอการค้าจังหวัด	ประธานหอการค้าจังหวัด ประธานสภาอุตสาหกรรมจังหวัด ประธานชมรมธนาคารพาณิชย์จังหวัด เลือกกันเองหนึ่งคน
6) ผู้แทนสภาอุตสาหกรรมจังหวัด	ผู้มีอํานาจทําการแทนขององค์กรเอกชน ที่ได้รับรองจาก กกต.จังหวัด เลือกกันเองหนึ่งคน
7)  –	ผู้แทนระดับจังหวัดของสภาองค์กรชุมชนตําบล ของจังหวัด เลือกกันเองหนึ่งคน
8) ผู้อำนวยการ กกต. จังหวัด	ผู้อำนวยการ กกต. จังหวัด

หากเปรียบเทียบร่าง พ.ร.ป.ว่าด้วย กกต. กับ ระเบียบคณะกรรมการการเลือกตั้งว่าด้วยผู้ตรวจการเลือกตั้ง พ.ศ.2561 ซึ่งเป็นที่มาของผู้ตรวจการเลือกตั้งชุดปัจจุบัน จะพบว่าระเบียบ กกต. กำหนดให้มีคณะกรรมการคัดเลือกผู้ตรวจการเลือกตั้งและกระบวนคัดเลือกที่ไม่แตกต่างกับข้อเสนอของสมาชิก สนช. แต่ที่มาของกรรมการคัดเลือกผู้ตรวจการเลือกตั้ง ในระเบียบ กกต. มีความหลากหลายและน่าจะมีอิสระมากกว่าของสมาชิก สนช. และจะพบว่ากรรมการส่วนหนึ่งมีความเป็นอิสระจากรัฐและภาคธุรกิจ คือ ผู้แทนสภาทนายความ ผู้แทนองค์กรเอกชนที่ได้รับรองจาก กกต. และผู้แทนสภาองค์กรชุมชนตำบล

แม้จะถูกกล่าวหาจากสมาชิก สนช. ว่า กกต. ชุดปัจจุบัน ตั้งใจทิ้งทวนตำแหน่งด้วยการแต่งตั้งคนใกล้ชิดเป็นผู้ตรวจการเลือกตั้ง แต่ กกต. ก็ชี้แจงว่า กระบวนการการแต่งตั้งผู้ตรวจการการเลือกตั้ง กกต. ได้เตรียมไว้ตั้งแต่ก่อนเดือนเมษายน 2561 ซึ่งกระบวนการจะใช้เวลาสามเดือนเพื่อคัดเลือก แต่งตั้ง ประชาพิจารณ์จากประชาชนในพื้นที่ รวมทั้งอบรมความรู้ ระเบียบ และกฎหมายเกี่ยวกับการเลือกตั้ง นอกจากนี้การคว่ำว่าที่ กกต. ของ สนช. ไปหนึ่งชุดส่งผลให้ กกต. ชุดใหม่ที่คาดว่าจะเข้ามาพิจารณาช่วงนี้ไม่สามารถเกิดขึ้นได้

การคัดเลือกผู้ตรวจการเลือกตั้งครั้งนี้ กกต. คาดว่าผู้ตรวจการเลือกตั้งที่ได้รับการแต่งตั้งจะสามารถปฏิบัติงานได้ภายในเดือน กันยายน 2561 ซึ่งจะเป็นช่วงจังหวะที่ พ.ร.ป.ว่าด้วยที่มาของ ส.ว. มีผลบังคับใช้ ดังนั้นกระบวนการต่างๆ ที่ดำเนินอยู่ก็เพื่อเตรียมความพร้อมในการเลือก ส.ว.

อย่างไรก็ตาม การเสนอแก้ไข ร่าง พ.ร.ป.ว่าด้วย กกต. ของสมาชิก สนช. เป็นเครื่องพิสูจน์ถึงความไม่รอบคอบในการพิจารณากฎหมายของ สนช. เพราะ พ.ร.ป.ว่าด้วย กกต. ฉบับเพิ่งผ่านความเห็นชอบจากที่ประชุม สนช. ไม่นานมานี้เอง นอกจากนี้สมาชิก สนช. ยังถูกวิจารณ์ว่า การเสนอแก้ไขกฎหมายเพื่อเซ็ตซีโร่ผู้ตรวจการเลือกตั้งก็เพื่อผลประโยชน์ของ สนช. และผู้มีอำนาจ เพราะไม่มีหลักประกันว่าผู้ตรวจการเลือกตั้งตามข้อเสนอของสมาชิก สนช. จะมีความเป็นอิสระไม่มีความเกี่ยวข้องกับ กกต. ชุดใหม่ หรือ สนช. 

ที่ชัดเจนคือการเลือกตั้งตามสัญญาของ พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา หัวหน้า คสช. ที่สัญญาว่าจะเกิดขึ้นในเดือนกุมภาพันธ์ 2562 อาจจะต้องเลื่อนออกไปอีก อรรถวิชช์ สุวรรณภักดี จากพรรคประชาธิปัตย์ กล่าวว่า หากมีการแก้ไข พ.ร.ป.ว่าด้วย กกต. การเลือกตั้งอาจเลื่อนออกไปถึงปลายปี 2562 ขณะที่ชาติชาย ณ เชียงใหม่ กรธ. เห็นต่างว่า การเลือกตั้งอาจเลื่อนไปอาจช้าก็ต้นเดือนพฤษภาคม 2562 แต่กล่าวได้ว่านี่เป็นอีกครั้งที่ สนช. ใช้เทคนิคทางกฎหมายเพื่อเลื่อนการเลือกตั้งออกไปอีกเป็นครั้งที่หก ซึ่งจะทำให้ สนช. และ คสช. ยืดเวลาอยู่ในอำนาจต่อและเตรียมตัวเองให้ได้เปรียบที่สุดในสนามเลือกตั้ง