24 มิถุนายน 2562 ไอลอว์ร่วมกับ 23 เครือข่ายภาคประชาสังคม จัดกิจกรรมเดินเท้าเพื่อนำรายชื่อของประชาชนที่ใช้สิทธิตามรัฐธรรมนูญ เข้าชื่อเสนอร่างพ.ร.บ.เพื่อยกเลิกประกาศและคำสั่งของ คสช. 35 ฉบับ กว่า 13,409 รายชื่อ ไปยื่นต่อสำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร แต่การจัดกิจกรรมดังกล่าวต้องพบเจอกับอุปสรรคนานัปการ และต้องฝ่าฟันความพยายามทั้ง “พูดดีๆ” และ “พูดไม่ดี” ของตำรวจหลายจังหวะกว่าจะยืนหยัดจัดกิจกรรมกันจนสำเร็จได้
ปัญหาและอุปสรรคที่ว่านี้ อาจเกิดจากเหตุปัจจัยสองประการ คือ 1) พ.ร.บ.การชุมนุมสาธารณะ พ.ศ.2558 ที่โดยหลักการเหมือนจะเขียนมาเพื่อคุ้มครองการชุมนุม แต่กลับกลายเป็นเครื่องมือของรัฐที่หยิบยกมาใช้เพื่อพยายามสั่งห้ามการชุมนุม และ 2) ความไม่แน่นอนของเจ้าหน้าที่สำนักเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร ซึ่งปัจจุบันยังไม่มีที่ทำการในอาคารรัฐสภาถาวร จึงเกิดความสับสนถึงสถานที่ที่จะจัดกิจกรรมนำรายชื่อไปยื่นครั้งนี้
มัวแต่รอประธานสภาฯ สั่ง จึงต้องเริ่มพยายามก่อนที่สน.ดุสิต
หลังจากกำหนดวันนัดหมายที่องค์กรเครือข่ายสะดวกเข้าร่วมเดินไปยื่นรายชื่อได้เป็นช่วงเช้าของวันที่ 24 มิถุนายน 2562 ไอลอว์ได้ติดต่อสำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร เพื่อสอบถามว่าจะต้องนำรายชื่อไปยื่นที่ใดและขอให้ประสานให้ชวน หลีกภัย ประธานสภาผู้แทนราษฎรมารับมอบรายชื่อ แต่ก็ไม่ได้รับคำตอบเพราะเจ้าหน้าที่แจ้งเพียงว่า ต้องรอประธานสภาฯ เป็นผู้ตัดสินใจ ไอลอว์จึงทำหนังสือยืนยันไปว่า จะขอนำรายชื่อไปยื่นที่หอประชุมทีโอที ซึ่งเป็นสถานที่ที่ใช้เป็นห้องประชุมของรัฐสภาเป็นการชั่วคราว ในวันที่ 24 มิถุนายน 2562 ที่ทางเครือข่ายสะดวกที่สุด
หลังการประสานงาน ไอลอว์รอการตอบกลับจากประธานสภาฯนานกว่าหนึ่งสัปดาห์แต่ก็ยังไม่ทราบผล จึงต้องเริ่มการประชาสัมพันธ์ให้สาธารณะทราบไปก่อน ต่อมาเมื่อประธานสภาตอบว่า สามารถมารับหนังสือได้ในวันที่ 20 มิถุนายน วันเดียวเท่านั้น ส่วนวันที่ 24 ไม่ว่าง ไอลอว์และเครือข่ายจึงตัดสินใจไปพบประธานสภาฯ ก่อนในวันที่ประธานสภาฯ ให้พบได้เพื่อยื่นร่างกฎหมายและรายชื่อผู้ริเริ่มรวม 20 คน ส่วนรายชื่อประชาชนส่วนที่เหลือมากกว่า 13,000 รายชื่อไอลอว์และเครือข่ายจะนำไปยื่นต่อสำนักเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร ถนนสุโขทัย ตามกำหนดการเดิมในวันที่ 24 มิถุนายน 2562
ไอลอว์เข้าไปพบกับเจ้าหน้าที่สำนักเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎรในวันที่ 18 มิถุนายน 2562 เนื่องจากบริเวณสำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎรอยู่ใกล้กับเขตพระราชฐาน แม้พื้นที่ที่ไอลอว์และเครือข่ายตั้งใจจะจัดกิจกรรมจะอยู่ห่างจากรั้ววังสุโขทัยมากกว่า 150 อันเป็นระยะต้องห้ามตามพ.ร.บ.ชุมนุมฯ แต่เท่าที่ไอลอว์มีประสบการณ์พบว่าเจ้าหน้าที่มักจะไม่ให้จัดกิจกรรมในบริเวณใกล้เคียงกับเขตพระราชฐาน แม้บริเวณดังกล่าวจะไม่เข้าข่ายพื้นที่ต้องห้ามตามพ.ร.บ.ชุมนุมฯ ก็ตาม ด้วยข้อกังวลดังกล่าวไอลอว์จึงเสนอให้เจ้าหน้าที่ไปรับเอกสารที่หอประชุมทีโอทีซึ่งมีสถานที่กว้างขวางจึงน่าจะสามารถจัดกิจกรรมได้ไม่ยากนัก แต่เจ้าหน้าที่แจ้งว่าหอประชุมทีโอทีถูกเช่าเพื่อใช้จัดการประชุมเฉพาะในวันที่มีการประชุมสภาเท่านั้น แต่ในวันที่ 24 มิถุนายน ไม่มีการประชุม จึงไม่ได้เช่าไว้ นอกจากนั้นก็ไม่มีเจ้าหน้าที่ของสำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎรประจำอยู่ที่หอประชุมทีโอที เจ้าหน้าที่สำนักเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎรยืนยันว่าทางไอลอว์สามารถทำกิจกรรมบริเวณสำนักงานที่ถนนสุโขทัยได้ เพราะที่ผ่านมาก็มีคนเคยทำกิจกรรมเพื่อยื่นรายชื่อประชาชนเสนอกฎหมายในบริเวณนั้นหลายครั้งแล้ว
เมื่อได้รับการยืนยันดังนั้น ไอลอว์ได้ยื่นแจ้งการชุมนุมสาธารณะต่อ สน.ดุสิต ซึ่งรับผิดชอบพื้นที่ โดยระบุว่า ผู้ร่วมกิจกรรมจะรวมตัวกันบริเวณหน้า สน.ดุสิต และเดินเท้าจาก สน.ดุสิต ไปยังสำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร ถนนสุโขทัย เป็นระยะทางประมาณ 500 เมตร ซึ่งไอลอว์ก็คาดหมายไว้แต่แรกว่าการจัดกิจกรรมนี้น่าจะไม่ได้เป็นไปอย่างราบรื่น
ตำรวจตอบอีเมลไม่เป็น แต่ยืนยันไม่ให้จัดกิจกรรมใกล้ “เขตพระราชฐาน“
ไอลอว์ยื่นหนังสือแจ้งการชุมนุมต่อสน.ดุสิต ในช่วงเวลาประมาณ 15.00 น. ของวันที่ 18 มิถุนายน 2562 ซึ่งเป็นเวลา 6 วันล่วงหน้าก่อนถึงวันจัดกิจกรรม ทั้งที่กฎหมายกำหนดหน้าที่ให้ผู้จัดการชุมนุมต้องแจ้งล่วงหน้าเพียง 24 ชั่วโมงเท่านั้น ทันทีที่ไอลอว์ส่งอีเมลไปก็พยายามโทรศัพท์ไปยัง สน.ดุสิต เพื่อสอบถามให้เจ้าหน้าที่ยืนยันว่า ได้รับอีเมลถูกต้องแล้วหรือไม่ แต่การติดต่อทางโทรศัพท์ก็เป็นไปอย่างยากลำบาก หมายเลขโทรศัพท์ที่ทางสน.ประกาศไว้บนเว็บไซต์ก็ต้องติดต่ออยู่หลายครั้งมากกว่าจะมีผู้รับสาย ซึ่งตำรวจที่รับสายแจ้งว่า เห็นอีเมลแล้ว แต่เมื่อขอให้ตอบกลับไว้เป็นหลักฐานตำรวจคนดังกล่าวก็ตอบว่า ไม่สามารถตอบกลับได้เพราะ “ตอบอีเมลไม่เป็น”
แม้ พ.ร.บ.การชุมนุมสาธารณะ จะกำหนดให้ตำรวจมีหน้าที่ตอบกลับหนังสือแจ้งการชุมนุม โดยส่งเป็นหนังสือสรุปสาระสำคัญการชุมนุมให้กับผู้จัดการชุมนุมภายใน 24 ชั่วโมงนับจากได้รับหนังสือแจ้งการชุมนุม เพื่อความสะดวกแก่ผู้จัดการชุมนุม แต่ตำรวจ สน.ดุสิตก็ไม่ได้ทำตามหน้าที่ ตลอดเวลาสองวันระหว่างวันที่ 19-20 มิถุนายน ไอลอว์พยายามโทรศัพท์ติดต่อกับ สน.ดุสิตวันละไม่ต่ำกว่า 3-4 ครั้ง ก็ไม่มีผู้รับสาย หรือบางครั้งโทรศัพท์ก็ติดต่อไม่ได้ จนกระทั่งเช้าวันที่ 21 มิถุนายน จึงมีตำรวจรับสายและแจ้งว่า ได้รับอีเมลแล้วจะรีบตอบกลับ
ช่วงสายของวันที่ 21 มิถุนายน ตำรวจสน.ดุสิตติดต่อกลับมาและแจ้งไอลอว์ทางโทรศัพท์ว่า บริเวณที่แจ้งการชุมนุมเป็นเขตพระราชฐาน ไม่สามารถจัดกิจกรรมได้ เจ้าหน้าที่ไอลอว์จึงเดินทางไปที่ สน.ดุสิต ทันทีและได้พูดคุยกับ พ.ต.ท.พีรพณฤทธิ์ พรพีรพาน รองผู้กำกับการสืบสวน ซึ่งได้เอาพ.ร.บ.การชุมนุมสาธารณะมาวางให้ดู พร้อมกับใช้ปากกาไฮไลท์ขีดเน้นที่ มาตรา 7 และ มาตรา 8 ทั้งสองมาตรา มีเนื้อหาดังนี้
“มาตรา ๗ การจัดการชุมนุมสาธารณะในรัศมีหนึ่งร้อยห้าสิบเมตรจากพระบรมมหาราชวัง พระราชวัง วังของพระรัชทายาทหรือของพระบรมวงศ์ตั้งแต่สมเด็จเจ้าฟ้าขึ้นไปพระราชนิเวศน์ พระตําหนัก หรือจากที่ซึ่งพระมหากษัตริย์ พระราชินี พระรัชทายาท พระบรมวงศ์ตั้งแต่สมเด็จเจ้าฟ้าขึ้นไป หรือผู้สําเร็จ ราชการแทนพระองค์ ประทับหรือพาํ นัก หรือสถานที่พํานักของพระราชอาคันตุกะ จะกระทํามิได้
การจัดการชุมนุมสาธารณะภายในพื้นที่ของรัฐสภา ทําเนียบรัฐบาล และศาลจะกระทํามิได้ เว้นแต่มีการจัดให้มีสถานที่เพื่อใช้สําหรับการชุมนุมสาธารณะภายในพื้นที่นั้น
ศาลตามวรรคสองหมายความถึง ศาลรัฐธรรมนูญ ศาลยุติธรรม ศาลปกครอง ศาลทหาร และศาลอื่นตามกฎหมายว่าด้วยการจัดตั้งศาล
ในกรณีจําเป็นเพื่อประโยชน์แห่งการรักษาความปลอดภัยสาธารณะและความสงบเรียบร้อย ของประชาชน ผู้บัญชาการตํารวจแห่งชาติหรือผู้ที่ได้รับมอบหมายมีอํานาจประกาศห้ามชุมนุมในรัศมี ไม่เกินห้าสิบเมตรรอบสถานที่ตามวรรคสอง ทั้งนี้ ให้คํานึงถึงจํานวนของผู้เข้าร่วมชุมนุมและพฤติการณ์ ในการชุมนุมด้วย
มาตรา ๘ การชุมนุมสาธารณะต้องไม่กีดขวางทางเข้าออก หรือรบกวนการปฏิบัติงาน หรือการใช้บริการสถานที่ ดังต่อไปนี้
(๑) สถานที่ทําการหน่วยงานของรัฐ
(๒) ท่าอากาศยาน ท่าเรือ สถานีรถไฟ หรือสถานีขนส่งสาธารณะ
(๓) โรงพยาบาล สถานศึกษา และศาสนสถาน
(๔) สถานทูตหรือสถานกงสุลของรัฐต่างประเทศ หรือสถานที่ทําการองค์การระหว่างประเทศ (๕) สถานที่อื่นตามที่รัฐมนตรีประกาศกําหนด“
เมื่อเจ้าหน้าที่ไอลอว์ดูกฎหมายก็ตอบกลับเจ้าหน้าที่ว่า การชุมนุมของทางเครือข่ายก็ไม่ได้ขัดมาตรา 7 หรือ มาตรา 8 เลย เส้นทางเดินของก็ห่างจากพระราชวังสุโขทัยมากกว่า 500 เมตรแน่นอน แต่ทางตำรวจยืนยันว่า บริเวณนั้นเป็น “เขตพระราชฐาน” จัดกิจกรรมไม่ได้โดยเด็ดขาด แม้ว่า จะไม่มีมาตราใดของพ.ร.บ.การชุมนุมสาธารณะที่กำหนดห้ามจัดกิจกรรมบริเวณเขตพระราชฐาน และไม่มีกฎหมายใดประกาศกำหนดอย่างชัดเจนให้ประชาชนทราบได้ว่า พื้นที่ใดบ้างที่เป็นเขตพระราชฐาน แต่เไอลอว์ก็เข้าใจทางตำรวจที่อธิบายด้วยว่า “ถ้าเป็นตำรวจเราก็คุยกันต่อรองกันได้ แต่ถ้าเป็นทหารต่อรองไม่ได้ พอเขาบอกว่า ไม่ ก็คือ ไม่ โดยเด็ดขาด“
หลังจากนั้นตำรวจก็นำหนังสือสรุปสาระสำคัญการชุมนุมมาให้ทางไอลอว์ ในวันที่ 21 มิถุนายนโดยตำรวจลงวันที่ย้อนหลังเป็นวันที่ 19 มิถุนายนเพื่อไม่ให้ตัวเองได้ชื่อว่าทำงานช้ากว่าเวลาที่กฎหมายกำหนดไว้ในหนังสือฉบับดังกล่าวเขียนไว้ว่า
“การชุมนุมของท่าน เป็นการชุมนุมสาธารณะที่อาจขัดต่อ มาตรา 7 หรือ มาตรา 8 เนื่องจากบริเวณสำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร ถ.สุโขทัย ระยะห่างไม่เกิน 150 เมตร และเป็นการชุมนุมสาธารณะที่กีดขวางทางเข้าออก หรือรบกวนการปฏิบัติงาน และข้าราชการที่ปฏิบัติงานในสำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร ถือเป็นหน่วยงานของรัฐตามมาตรา 8(1)” [ดูไฟล์แนบที่ 1]
เจ้าหน้าที่ไอลอว์จึงถามว่า ถ้าหากบริเวณนี้ไม่สามารถจัดการชุมนุมได้ แล้วบริเวณใดที่สามารถจัดการชุมนุมเพื่อยื่นรายชื่อได้ก็ขอให้ทางตำรวจประสานงานและแจ้งมา เบื้องต้นพ.ต.ท.พีรพณฤทธิ์บอกว่า ให้ไปยื่นหนังสือที่หอประชุมทีโอที แต่ทางไอลอว์ได้แจ้งตำรวจไปว่าเจ้าหน้าที่ของสำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎรไม่ยอมไปรับที่นั่น พ.ต.ท.พีรพณฤทธิ์ก็บ่ายเบี่ยงให้ไปยื่นที่อาคารรัฐสภาแห่งใหม่ที่ยังสร้างไม่เสร็จ แต่ไอลอว์ก็แจ้งไปว่า เจ้าหน้าที่ของสำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎรจะไม่เดินทางไปรับที่อาคารรัฐสภาแห่งใหม่แต่จะรอรับที่สำนักงานที่ถนนสุโขทัย พ.ต.ท.พีรพณฤทธิ์จึงขอเวลาและใช้พูดคุยทางโทรศัพท์กับใครบางคนอยู่นานกว่าหนึ่งชั่วโมง จึงกลับมาแจ้งว่า ให้ไปยื่นที่สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร สาขาถ.ประดิพัทธ์ และในนาทีเดียวกับที่พ.ต.ท.พีรพณฤทธิ์แจ้งไอลอว์เรื่องให้ไปยื่นรายชื่อที่สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎรถนนประดิพัทธ์ เจ้าหน้าที่ของสำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎรก็โทรศัพท์มาแจ้งทางไอลอว์ว่า ขอให้ย้ายไปยื่นรายชื่อที่สำนักงานที่ถนนประดิพัทธ์
ตำรวจสถานีดุสิตแจ้งกับไอลอว์ด้วยว่า เมื่อจะย้ายสถานที่ชุมนุมก็ขอให้ไปแจ้งการชุมนุมใหม่ด้วยตัวเองที่ สน.บางซื่อ ซึ่งรับผิดชอบท้องที่นั้นสำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร ถนนประดิพัทธ์ แต่ทางไอลอว์แจ้งไปว่า ถ้าต้องไปแจ้งการชุมนุมเองก็จะต้องเริ่มกระบวนการใหม่ทั้งหมด จึงขอให้ทางตำรวจประสานงานกันให้เรียบร้อย พ.ต.ท.พีรพณฤทธิ์จึงโทรศัพท์ประสานงานให้ไอลอว์ได้พบกับผู้กำกับการสน.บางซื่อโดยตรง
สน.บางซื่อ ยืนยันการชุมนุมเป็นเสรีภาพ แต่ห่วงไม่อยากให้เดินไกลเกิน
หลังตำรวจสน.ดุสิตประสานงานให้ไอลอว์พูดคุยกับผู้กำกับสน.บางซื่อ ไอลอว์ก็เดินทางจากสน.ดุสิตไปที่สน.สามเสนในทันที เพื่อทำหนังสือแจ้งการชุมนุมใหม่เป็นครั้งที่สอง ไอลอว์ได้เข้าพบกับ พ.ต.อ.วิรดล ทับทิมดี ผู้กำกับการ สน.บางซื่อ และได้พูดคุยอธิบายที่มาที่ไปและความประสงค์ของการจัดการเดินเพื่อยื่นรายชื่อในครั้งนี้ พ.ต.อ.วิรดล อธิบายว่า พ.ร.บ.การชุมนุมสาธารณะ มีวัตถุประสงค์ที่จะคุ้มครองการชุมนุม เพราะการชุมนุมเป็นเสรีภาพของประชาชนที่สามารถทำได้ การมาแจ้งกับตำรวจไม่ใช่การขออนุญาต แต่เป็นการแจ้งเพื่อให้ตำรวจเตรียมตัวอำนวยความสะดวกให้เท่านั้น
หลังจากนั้นไอลอว์แจ้งว่าทางเครือข่ายต้องการทำกิจกรรมเดินเท้าไปยังสำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร ที่ตั้งอยู่ถ.ประดิพัทธ์ และขอทำความเข้าใจเรื่องเส้นทางการเคลื่อนขบวนกับเจ้าหน้าที่เสียก่อนจึงจะทำหนังสือแจ้งการชุมนุมครั้งที่สอง เพื่อจะได้ไม่มีปัญหาภายหลังอีก โดยไอลอว์เสนอว่า จะขอเริ่มรวมตัวและเดินออกจากหน้า สน.บางซื่อ เพื่อให้ทางตำรวจสะดวกในการมาช่วยดูแล และเดินเท้าระยะทางประมาณ 1 กิโลเมตรก็จะไปถึงสำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎรพอดี โดยมีทางเท้าที่กว้างขวางตลอดช่วงถ.ประดิพัทธ์ ผู้ชุมนุมไม่จำเป็นต้องลงเดินบนพื้นถนน ด้านพ.ต.อ.วิรดล แจ้งว่า การเริ่มที่ สน.บางซื่อ จะไม่สะดวกเพราะต้องข้ามถนนด้วย ทางไอลอว์จึงแจ้งว่า จะขอเริ่มที่ทางเท้าฝั่งตรงข้ามกับ สน.บางซื่อ เพื่อจะได้ไม่ต้องข้ามถนน แต่ทางตำรวจแจ้งว่า ไม่ได้ เพราะว่าระยะทางที่ต้องเดิน “ไกลเกินไป” และบริเวณนั้นเป็นที่ของเอกชน ไม่สามารถไปรวมตัวกันได้
ไอลอว์จึงแจ้งความประสงค์ที่ชัดเจนว่าต้องการทำกิจกรรมเดินเท้าระยะทาง 500 เมตรขึ้นไป มีเป้าหมายที่สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร หากทางตำรวจเห็นว่า การเริ่มตั้งขบวนและเริ่มเดินจากจุดใดจะสะดวก ไม่รบกวนผู้ใช้ถนน และไม่ขัดใจฝ่ายความมั่นคงไอลอว์และเครือข่ายก็ยินดีจะไปเริ่มยังจุดนั้น พ.ต.อ.วิรดล ใช้เวลาคิดอยู่ครู่หนึ่งก็เสนอว่า ให้ตั้งแถวจากบริเวณสี่แยกประดิพัทธ์เลย แต่ไอลอว์เห็นว่า ระยะทางสั้นกว่าที่ตั้งใจไว้ จึงปฏิเสธ พ.ต.อ.วิรดล จึงเสนอใหม่ให้เริ่มตั้งขบวนจากหน้ากระทรวงการคลัง ริมคลองประปา เพราะบริเวณนั้นเคยมีผู้ชุมนุมมาจัดชุมนุมบ่อยครั้ง พอจะมีพื้นที่ให้คนยืนรวมตัวกันได้ ไอลอว์ก็เห็นชอบตามข้อเสนอดังกล่าว ตำรวจยังกำชับด้วยว่า เนื่องจากวันที่ 24 มิถุนายน เป็นวันจันทร์ การจราจรจะหนาแน่น จึงขอให้เริ่มการเดินขบวนหลังเวลาชั่วโมงเร่งด่วนผ่านไปแล้ว ซึ่งไอลอว์ก็เห็นด้วยกับเจ้าหน้าที่ในเรื่องเวลาการทำกิจกรรม
หลังพูดคุยกับผู้กำกับสน.บางซื่อ เจ้าหน้าที่ไอลอว์ที่ไปประสานงานกับตำรวจก็ไปกรอกเอกสารแจ้งการชุมนุมที่ห้องธุรการของสน.บางซื่อ เอกสารแจ้งการชุมนุมของไอลอว์ระบุเส้นทางการจัดกิจกรรมว่า ทางกลุ่มจะรวมตัวกันที่ทางเท้าหน้ากระทรวงการคลัง ริมคลองประปา ในเวลา 9.30 น. จากนั้นจะเดินไปที่สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร ระหว่างที่เจ้าหน้าที่ไอลอว์กำลังกรอกเอกสาร พ.ต.อ.วิรดล ก็เดินมาหาเจ้าหน้าที่ของไอลอว์อีกครั้งและแจ้งว่า การเริ่มที่เดินจากหน้ากระทรวงการคลังจะไม่สะดวกเพราะจะรบกวนการทำงานของเจ้าหน้าที่กระทรวงการคลังจึงขอให้ไปเริ่มกิจกรรมที่สี่แยกประดิพัทธ์แทน เจ้าหน้าที่ไอลอว์ตอบกลับไปว่าระยะทางที่เจ้าหน้าที่เสนอสั้นเกินไป ในการแจ้งการชุมนุมไอลอว์ยืนยันไปว่าจะเริ่มทำกิจกรรมจากกระทรวงการคลัง
ตำรวจขีดฆ่าเอกสาร แก้ไขสถานที่เริ่มเดินให้เอง
เมื่อไอลอว์แจ้งการชุมนุมกับสน.บางซื่อ ก็เดินทางไปยังสี่แยกประดิพัทธ์ตรงจุดที่ พ.ต.อ.วิรดลเสนอให้รวมตัวกัน พบว่าบริเวณดังกล่าวห่างจากสำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร จุดหมายปลายทางของการทำกิจกรรมประมาณ 100 เมตรเท่านั้น ซึ่งถือว่าสั้นมากสำหรับการทำกิจกรรมเดินเท้าที่มีผู้เข้าร่วมประมาณ 100 คน นอกจากนั้นบริเวณสี่แยกประดิพัทธ์ก็ไม่มีที่กว้างขวางพอให้ยืนรวมตัวเพื่อตั้งขบวนก่อนเริ่มเดิน จากนั้นไอลอว์ได้ไปสำรวจบริเวณหน้ากระทรวงการคลังตามที่พ.ต.อ.วิรดล เสนอไว้พบว่าจากบริเวณดังกล่าวไปถึงจุดหมายปลายทางเป็นระยะทางประมาณ 1 กิโลเมตร ซึ่งเป็นระยะทางที่กำลังพอดี ทั้งทางเท้าหน้ากระทรวงการคลังก็กว้างขวาง มีต้นไม้ร่มรื่น เหมาะสำหรับการนัดหมายและสามารถตั้งขบวนได้โดยไม่ต้องลงไปบนผิวจราจร
ในเวลาประมาณ 19.58 ของวันที่ 21 มิถุนายน 2562 ตำรวจสน.บางซื่อส่งหนังสือสรุปสาระสำคัญการชุมนุมมาให้ไอลอว์ทางแอพพลิเคชันไลน์ โดยมีการระบุว่าไอลอว์แจ้งว่าจะเริ่มการเดินจากบริเวณสี่แยกประดิพัทธ์ เจ้าหน้าที่ยังส่งภาพหนังสือแจ้งการชุมนุมของไอลอว์กลับมาด้วยซึ่งปรากฎว่า บนหนังสือดังกล่าวเจ้าหน้าที่ตำรวจมีการเขียนด้วยลายมือว่าทงไอลอว์ประสานขอแก้ไขจุดเริ่มการชุมนุมจากบริเวณหน้ากระทรวงการคลังมาเป็นบริเวณทางเท้าริมคลองประปาใกล้สี่แยกประดิพัทธ์ทั้งที่ทางไอลอว์ไม่ได้มีการดำเนินการดังกล่าว [ดูไฟล์แนบที่ 2]
หลังจากได้รับหนังสือที่ถูกทางเจ้าหน้าที่แก้ไขกลับมา ไอลอว์ได้ปรึกษาเรื่องการเดินกับเครือข่ายที่ร่วมกิจกรรมเข้าชื่อเสนอกฎหมายปลดอาวุธคสช.ซึ่งทั้งหมดเห็นตรงกันว่าระยะทางที่จะมีการเคลื่อนขบวนต้องมากกว่า 500 เมตร จึงไม่สามารถเริ่มเคลื่อนขบวนจากสี่แยกประดิพัทธ์ดังที่เจ้าหน้าที่แก้ไขมาได้ ช่วงสายของวันที่ 23 มิถุนายน ไอลอว์โทรศัพท์ไปหาพ.ต.อ.วิรดล อีกครั้ง และอธิบายว่าไอลอว์และเครือข่ายไม่ตกลงด้วยที่จะเปลี่ยนสถานที่เริ่มต้นการเดิน และขอยืนยันเริ่มต้นกิจกรรมเดินเท้าที่กระทรวงการคลัง พร้อมทั้งให้เหตุผลประกอบว่า จากการสำรวจพื้นที่พบว่าทางเท้าหน้ากระทรวงการคลังกว้างขวางตลอดเส้นทาง ผู้ร่วมเดินจึงสามารถเคลื่อนขบวนได้โดยไม่รบกวนการจราจร และไม่รบกวนการทำงานของเจ้าหน้าที่กระทรวงการคลัง เบื้องต้นที่ทางไอลอว์ยืนยันจะเริ่มต้นขบวนที่หน้ากระทรวงการคลัง พ.ต.อ.วิรดล มีน้ำเสียงห่วงกังวลแต่เมื่อได้รับการยืนยันว่า ระหว่างการเคลื่อนขบวนจะไม่มีการใช้เครื่องเสียง ไม่มีการปราศรัยรบกวนผู้อื่น พ.ต.อ.วิรดลก็มีความเข้าใจกับทางไอลอว์ แต่ก็ขอให้ทางไอลอว์ส่งภาพถ่ายป้ายที่จะถือในขบวนไปให้ดูก่อนซึ่งทางไอลอว์ก็ให้ความร่วมมือส่งภาพป้ายที่จะใช้ถือระหว่างเคลื่อนขบวนไปให้
เริ่มตรงไหนก็ขอให้ยื่นหนังสือตรงนั้น ต่อรองทุกวิถีทาง
ในเวลาประมาณ 15.00 ของวันที่ 23 มิถุนายน ผู้กำกับการสน.บางซื่อ ให้เกียรติติดต่อกลับมาอีกครั้ง โดยแจ้งว่า ยินดีให้เริ่มเดินจากหน้ากระทรวงการคลังตามที่แจ้ง แต่ขอให้เดินเข้าไปยื่นหนังสือในกระทรวงการคลังเลย โดยไม่ต้องเดินไปยังสำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร ถ.ประดิพัทธ์ และทางตำรวจจะช่วยประสานเจ้าหน้าที่จากสำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎรให้เดินทางมารับรายชื่อที่กระทวงการคลัง
ไอลอว์จึงแจ้งกลับไปเพียงว่า ไอลอว์เข้าใจความห่วงกังวลของฝ่ายความมั่นคงว่าไม่อยากให้มีการเคลื่อนขบวน และเข้าใจความลำบากใจของพ.ต.อ.วิรดลเอง ที่ต้องทำหน้าที่เป็นคนประสานงานและเจรจา แต่จากการปรึกษาหารือภายในเครือข่ายทุกคนต่างเห็นตรงกันว่าการชุมนุมหรือการทำกิจกรรมเดินเท้าครั้งนี้ไม่ได้ผิดกฎหมายใด ทั้งเส้นทางที่ใช้ก็ไม่ได้สร้างความเดือดร้อนให้ผู้ใช้ถนนหรือทางเท้า นอกจากนั้นก็เป็นเส้นทางที่มีการแก้ไขตามที่พ.ต.อ.วิรดลแนะนำ ไอลอว์และเครือข่ายยืนยันจะใช้เสรีภาพในการเดินเท้า และจะเริ่มเดินจากหน้ากระทรวงการคลัง
ต่อมาในเวลาประมาณ 19.30 พ.ต.อ.วิรดล ประสานงานมาอีกครั้งเพื่อขอคำยืนยันว่า ทางไอลอว์ยินดีที่จะไม่เดินตามที่ตำรวจร้องขอ ระหว่างการพูดคุยกับเจ้าหน้าที่ของไอลอว์ซึ่งใช้เวลาประมาณ 10 นาที พ.ต.อ.วิรดล พยายามอ้างว่า บริเวณที่ขบวนจะเดินผ่านมีโรงเรียนตั้งอยู่จึงอาจรบกวนผู้อื่นและอาจทำให้รถติด แต่เมื่อไอลอว์ยืนยันว่า ทางเครือข่ายจะเดินตามที่ได้แจ้งไว้ครั้งแรก พ.ต.อ.วิรดล ก็ตอบกลับด้วยน้ำเสียงมีกังวลว่าว่า ถ้าเช่นนั้นก็จะต้องขอคัดค้าน
ต่อมาในเวลาประมาณ 21.00 น.ของวันที่ 23 มิถุนายนซึ่งเป็นคืนก่อนวันจัดกิจกรรม ไอลอว์ทำหนังสือแจ้งไปยัง สน.บางซื่ออีกครั้งเพื่อยืนยันว่า ไอลอว์และทางเครือข่ายจะเดินเท้าจากหน้ากระทรวงการคลังไปยังสำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร ถ.ประดิพัทธ์ ตามที่ได้แจ้งเจ้าหน้าที่ไว้ [ดูไฟล์แนบที่ 3] เจ้าหน้าที่ตำรวจผู้รับหนังสือพยายามอธิบายว่าไม่สามารถให้เดินเส้นทางดังกล่าวได้ จึงขอให้ทางไอลอว์ขอให้เราไม่ยื่นหนังสือยืนยันการใช้สิทธิ แต่ไอลอว์ก็ยื่นหนังสือดังกล่าวพร้อมทั้งบอกกับเจ้าหน้าที่ผู้รับเรื่องว่าเป็นหน้าที่ของตำรวจที่ต้องรับหนังสือไว้ หลังจากนั้นช่วงก่อนเที่ยงคืน เจ้าหน้าที่ตำรวจก็ส่งหนังสือสรุปสาระสำคัญการชุมนุมกลับมาให้เป็นฉบับที่สอง ลงนามโดย พ.ต.อ.วิรดล ทับทิมดี ระบุว่า ไม่อนุญาตให้ไอลอว์และเครือข่ายจัดชุมนุมครั้งนี้ โดยให้เหตุผลว่า
“เนื่องจากระยะทางค่อนข้างไกลประมาณ 1000 เมตร ส่งผลกระทบกับบุคคลอื่นเป็นจำนวนมากและถนนด้านข้างกระทรวงการคลังเป็นถนนที่เล็กมีสองช่องทางเดินรถมีทางเท้าแคบ การเคลื่อนย้ายขบวนผู้ชุมนุมจำเป็นต้องลงไปบนพื้นผิวถนน ซึ่งวันจันทร์เป็นวันเปิดทำการวันแรกจะมีปริมาณรถเข้ามาใช้ถนนเป็นจำนวนมาก อาจทำให้เกิดปัญหาการจราจรไปยังพื้นที่ข้างเคียงเป็นวงกว้าง ทั้งยังอาจเป็นอันตรายต่อผู้ชุมนุม และบุคคลที่อยู่บริเวณที่ผู้ชุมนุมเคลื่อนขบวนผ่าน ประกอบกับเส้นทางเดินจะต้องผ่านโรงเรียนอนุบาลสามเสน อาจทำให้รบกวนการเรียนของเด็กในโรงเรียนได้ ด้วยเหตุผลต่างๆ จึงไม่อาจให้ผู้ชุมนุมเคลื่อนขบวนโดยใช้วิธีการดังกล่าวได้ โดยแนะนำให้ผู้ชุมนุมจัดตัวแทนไปยื่นหนังสือที่สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร หรือแจ้งให้สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎรจัดตัวแทนมารับหนังสือบริเวณด้านข้างกระทรวงการคลังแทน” [ดูไฟล์แนบที่ 4]
ซึ่งไอลอว์เห็นว่า แม้การทำหนังสือสรุปสาระสำคัญเช่นนี้จะเป็นขั้นตอนตามพ.ร.บ.การชุมนุมสาธารณะ แต่เหตุผลที่ให้ไว้ในที่นี้ไม่ได้สอดคล้องกับมาตราใดของพ.ร.บ.การชุมนุมสาธารณะเลย และไม่ได้มีกฎหมายใดรองรับ ไอลอว์จึงยืนยันที่จะใช้เสรีภาพในการชุมนุมของและได้ทำหนังสือตอบกลับไปอีกครั้งเป็นฉบับสุดท้ายในเวลาประมาณ 1.30 น. ของวันที่ 24 มิถุนายน 2562 หรืออีก 8 ชั่วโมงก่อนเวลานัดหมายทำกิจกรรมเดินเท้า โดยโต้แย้งเหตุผลของตำรวจอย่างชัดเจนว่า การที่ตำรวจสั่งเช่นนี้ไม่ถูกต้องตามพ.ร.บ.การชุมนุมสาธารณะ [ดูไฟล์แนบที่ 5]
ก่อนเริ่มเดิน ยังคงพยายามห้ามอย่างที่สุด
เครือข่ายภาคประชาสังคมที่จะมาร่วมกิจกรรมเดินเท้าทยอยมาถึงที่ทางเท้าฝั่งคลองประปาตรงข้ามกระทรวงการคลังซึ่งเป็นจุดนัดหมายตั้งแต่ก่อนเวลา 8.00 น. นอกจากนั้นในบริเวณใกล้เคียงก็มีเจ้าหน้าที่สายข่าวนอกเครืองแบบมาประจำการอย่างน้อย 5 – 6 นายตั้งแต่ก่อนเวลานัดหมายทำกิจกรรม เมื่อเจ้าหน้าที่ของไอลอว์มาถึงที่พื้นที่การชุมนุมในเวลาประมาณ 8.45 น. ก็มีตำรวจซึ่งแนะนำตัวว่า เป็น “ฝ่ายสืบสวนของสน.บางซื่อ” เดินเข้ามาพูดคุยกับผู้ร่วมกิจกรรม ต่อมามีตำรวจหลายนายก็เข้าห้อมล้อมตัวแทนผู้ร่วมกิจกรรม ตำรวจที่เข้ามาพูดคุยพยายามหว่านล้อมให้ไปเริ่มกิจกรรมเดินเท้าที่สี่แยกประดิพัทธ์เลย เพื่อที่ผู้มาร่วมกิจกรรมจะได้ไม่ลำบาก ไม่เหนื่อย ในขณะเดียวกันก็ได้ภาพข่าว แต่ไอลอว์และเครือข่ายปฏิเสธ เมื่อความพยายามครั้งแรกไม่สำเร็จเจ้าหน้าที่ก็ถอยกลับไปแต่ก็กลับมาคุยกับตัวแทนผู้ชุมนุมอีกครั้งในเวลาไล่เลี่ยกัน เสนอให้ยื่นหนังสือที่หน้ากระทรวงการคลังให้เรียบร้อย หรือเสนอให้นั่งรถไปที่สำนักเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎรเพื่อที่ผู้มาร่วมกิจกรรมจะได้ไม่เหนื่อย เมื่อทางเครือข่ายปฏิเสธก็เริ่มมีคำพูดขู่ทำนองว่า การเดินอาจจะกีดขวางการจราจรและผิดต่อกฎหมาย ซึ่งอาจจะทำให้ไอลอว์หรือสมาชิกเครือข่ายบางส่วนลำบากในภายหลังเพราะถูกดำเนินคดี
ต่อมามีตำรวจนอกเครื่องแบบอีกหนึ่งคนที่แนะนำตัวว่า เป็นรองผู้กำกับการ สน.บางซื่อ มาคุยอีกครั้งโดยพูดเป็น “ประโยคบอกเล่า” กับตัวแทนผู้ร่วมกิจกรรมอย่างหนักแน่นว่า “ตกลง น้องไม่เดินนะ” ตัวแทนผู้ร่วมกิจกรรมก็ยืนยันกลับไปว่า ทางเครือข่ายได้ทำถูกต้องตามกฎหมายทุกอย่างแล้ว และขอให้ทางตำรวจรอคุยกับพี่น้องในเครือข่ายต่างๆ ที่มากันในวันนี้เอง
เวลาประมาณ 9.10 น. จอน อึ๊งภากรณ์ ผู้อำนวยการไอลอว์, ณตฤณ ฉอ้อนศรี สมัชชาคนจน, ทนายความจากมูลนิธินิติธรรมสิ่งแวดล้อม และตัวแทนเครือข่ายสลัมสี่ภาค ร่วมกันเจรจากับตำรวจอีกครั้ง รองผู้กำกับการ สน.บางซื่ออ้างว่า ขณะนั้นเป็นเวลาเช้าวันจันทร์ที่มีการจราจรหนาแน่น การเดินเท้าอาจทำให้รถติด และยังกล่าวว่า การชุมนุมต้องอยู่ในกรอบของพ.ร.บ.การชุมนุมสาธารณะ ถ้าหากสิ่งใดที่เกินจากกรอบไปก็จะไปว่ากันด้วยภาพและเสียงภายหลัง แต่เมื่อทางเครือข่ายยืนยันจะเดินเป็นครั้งที่สี่ในเช้าวันนี้ รองผู้กำกับการก็ตอบว่า ถ้ากลุ่มผู้ทำกิจกรรมยืนยันก็จะต้องแจ้งทางผู้กำกับให้ทราบต่อไป
สิบนาทีต่อมา พ.ต.อ.วิรดลพร้อมตำรวจในเครื่องแบบอีกสี่ถึงห้านาย เดินทางมาถึงหน้ากระทรวงการคลัง เพื่อเจรจากับผู้จัดกิจกรรม พ.ต.อ.วิรดลแจ้งความกังวลว่า การเดินของทางเครือข่ายอาจรบกวนผู้อื่นและรบกวนการจราจร และทางเครือข่ายจึงยืนยันกลับไปเป็นครั้งที่ห้าว่า จะเดินตามที่ได้แจ้งไว้ หากเจ้าหน้าที่เห็นว่าการกระทำจุดใดเข้าข่ายเป็นความผิดตามกฎหมายก็ขอให้แจ้งมา พ.ต.อ.วิรดล จึงเปลี่ยนท่าทีโดยบอกกับผู้จัดกิจกรรมว่า เท่าที่เห็นจำนวนผู้ชุมนุมในวันนี้ คิดว่า ไม่น่าจะรบกวนใครมาก จึงให้เดินได้แต่ไม่ให้เดินบนผิวจราจร ทางเครือข่ายก็ตกลงตามนั้นและขอให้ตำรวจช่วยดูแลรถยนต์ในจุดที่ต้องข้ามถนนด้วย
พ.ร.บ.ชุมนุมฯ เปิดช่องให้ตำรวจ “เลือกปฏิบัติ” ได้ง่าย สร้างความหวาดหวั่นต่อการแสดงออก
แม้พ.ร.บ.การชุมนุมสาธารณะ จะรับรองเสรีภาพในการชุมนุม และให้เจ้าหน้าที่ตำรวจมีหน้าที่เป็นผู้อำนวยความสะดวก แต่ภายใต้บรรยากาศทางการเมืองที่ปิดกั้น ผู้มัอำนาจสูงสุดที่อยู่เบื้องหลังองค์กรตำรวจไม่ต้องการให้ประชาชนมีพื้นที่แสดงออก ไม่ต้องการเห็นกิจกรรมบนท้องถนน กฎหมายฉบับนี้จึงเปิดช่องและกลายเป็นเครื่องมือให้ฝ่ายรัฐหยิบมาใช้เพื่อทำให้การชุมนุมยากลำบากขึ้น กรณีของกิจกรรม “เดินเท้า” เพื่อนำ 13,409 รายชื่อ ไปยื่นต่อสำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎรนี้ เป็นตัวอย่างที่ชัดเจนเป็นรูปธรรมมากที่สุดอีกครั้งหนึ่ง
แม้ว่า วัตถุประสงค์ของการ “แจ้งการชุมนุม” ล่วงหน้า 24 ชั่วโมง จะเป็นไปเพื่อให้ตำรวจมาคอยอำนวยความสะดวก แต่ในทางปฏิบัติการแจ้งชุมนุมล่วงหน้า ก็เป็นการเปิดเผยรายละเอียด หรือ เปิดเผยแผนการทั้งหมดของประชาชนที่ต้องการแสดงออก ให้กับฝ่ายรัฐที่ไม่อยากให้แสดงออกได้รู้ล่วงหน้า และเมื่อเปิดเผยไปแล้วก็กลายมาเป็นการตีกรอบให้ฝ่ายผู้ชุมนุมเอง หากแจ้งรายละเอียดใดไปแล้วทางปฏิบัติจริงไม่ตรงตามนั้น เช่น จำนวนผู้เข้าร่วม เวลาเริ่มและเวลาสิ้นสุด สถานที่เริ่มและสถานที่สิ้นสุด ฯลฯ ฝ่ายผู้ชุมนุมก็จะมีความผิดตามพ.ร.บ.การชุมนุมสาธารณะอีก
ในแง่การเจรจาต่อรอง แม้วัตถุประสงค์ของการทำหนังสือ “สรุปสาระสำคัญ” จะเป็นไปเพื่อให้ผู้ชุมนุมกับเจ้าหน้าที่เข้าใจสิ่งที่จะเกิดขึ้นได้ตรงกัน แต่ในทางปฏิบัติ ก็กลายเป็นช่องทางที่ฝ่ายตำรวจจะสั่ง “ไม่อนุญาต” หรือสั่งห้ามการชุมนุมได้ โดยคำสั่งห้ามแต่ละครั้งก็จะหยิบยกมาตราใดมาตราหนึ่งในพ.ร.บ.การชุมนุมสาธารณะขึ้นมาอ้างได้เสมอ แม้ว่า การชุมนุมจะไม่เข้าข่ายความผิดใดเลย อย่างเช่น การเดินเท้าเพื่อ “ปลดอาวุธคสช.” ครั้งนี้ แต่เมื่อการตีความกฎหมายยังเป็นอำนาจของตำรวจ และองค์กรตำรวจก็ยังต้องทำงานตามคำสั่งของผู้มีอำนาจสูงสุด ทำให้ขอบเขตของการ “กีดขวางทางเข้าออก” หรือ “รบกวนการปฏิบัติงาน” ถูกขยายออกไปได้ตามอำเภอใจของตำรวจ
หากผู้จัดการชุมนุมต้องการแสดงออกในทางที่สอดคล้องกับฝ่ายรัฐ การใช้พ.ร.บ.การชุมนุมสาธารณะอย่างแคบและเปิดให้ผู้ชุมนุมใช้เสรีภาพได้เต็มที่ก็เกิดขึ้นได้ง่าย ขณะที่หากผู้ชุมนุมต้องการแสดงออกในทางที่ตรงกันข้ามกับรัฐ การใช้หรืออ้างอิงพ.ร.บ.การชุมนุมสาธารณะ เพื่อไม่ให้เกิดการชุมนุมก็เกิดขึ้นได้ง่ายเช่นกัน
หากผู้จัดการชุมนุมศึกษาเงื่อนไขในพ.ร.บ.การชุมนุมสาธารณะ และตัวอย่างการตีความบังคับใช้มาจนเข้าใจอย่างดี ก็มีโอกาสที่จะ “ต่อรอง” ภายใต้กรอบของกฎหมายกับตำรวจได้อย่างมั่นใจ จนสามารถยืนยันสิทธิการแสดงออกของตัวเองได้ แต่ถ้าหากผู้จัดการชุมนุมไม่ได้ศึกษากฎหมายหรือศึกษาแล้วไม่เข้าใจอย่างมากเพียงพอ การที่ตำรวจเพียงอ้างลอยๆ ว่า “การชุมนุมต้องไม่ให้ขัดกับพ.ร.บ.การชุมนุมสาธารณะ ไม่เช่นนั้นจะมีความผิดและถูกดำเนินการภายหลัง” ก็อาจสร้างความหวาดกลัวทำให้หลายคนไม่กล้าที่จะเดินหน้าแสดงออกในพื้นที่สาธารณะไปตามที่ตัวเองต้องการได้
