แค่กดไลค์ “ไม่ใช่อาชญากรรม”

ไอลอว์ชวนคุยปัญหาข้อกฎหมายว่าด้วยการกดไลค์กดแชร์บนเฟซบุ๊ก ที่ช่วงนี้กำลังเป็นคำถามยอดฮิตในสื่อออนไลน์

หากการเผยแพร่เนื้อหาต้นฉบับนั้นผิดกฎหมาย ไม่ว่าจะเป็นเนื้อหาหมิ่นประมาท ภาพลามกอนาจาร ความผิดต่อความมั่นคง หรือความผิดตามพ.ร.บ.คอมพิวเตอร์ฯ การกดแชร์นั้นผู้กดแชร์ย่อมรู้ดีอยู่แล้วว่าหมายถึงการส่งต่อเนื้อหานั้นๆ ไปยังเพื่อนในเฟซบุ๊กของตัวเอง เท่ากับเป็นเจตนาเผยแพร่เนื้อหานั้นๆ ย่อมเป็นความผิดด้วย แม้จะไม่ใช่ผู้ผลิตเนื้อหาเองก็ตาม

แม้ว่าการเผยแพร่เนื้อหาต้นฉบับนั้นจะผิดกฎหมาย แต่การกดไลค์ก็ไม่ใช่สิ่งที่ผิดกฎหมาย เพราะไม่ได้มีส่วนร่วมในการทำขึ้น เผยแพร่ หรือส่งต่อ และก็ไม่มีความผิดฐาน “สนับสนุน” การกระทำ เพราะความผิดฐานเป็นผู้สนับสนุนตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 86 ต้องเป็นการสนับสนุนที่เกิดขึ้น “ก่อนหรือขณะกระทำความผิด” เท่านั้น แต่การกดไลค์นั้นเกิดขึ้นหลังจากเนื้อหาถูกทำขึ้นและเผยแพร่เสร็จเรียบร้อยแล้ว จึงไม่ใช่ความผิดฐานสนับสนุน

การกดไลค์อาจจะทำให้เนื้อหาปรากฏบนเฟซบุ๊กของคนอื่นได้ก็จริง แต่ไม่ได้เกิดขึ้นเหมือนกันทุกครั้ง คนที่กดไลค์ไม่สามารถคาดหมายได้ว่าการกดไลค์แต่ละครั้งจะทำให้เนื้อหานั้นไปปรากฏที่หน้าเฟซบุ๊กของคนอื่นหรือไม่ และจะปรากฏบนหน้าเฟซบุ๊กของคนกี่คน

การกดไลค์โดยทั่วไปสามารถเข้าใจได้ว่า คนที่กดไลค์มีเจตนาแสดงออกว่า “ถูกใจ” เนื้อหานั้นๆ ไม่ใช่เจตนาที่จะเผยแพร่ต่อ และระบบของเฟซบุ๊กก็สามารถกดทั้ง “ไลค์” และ “แชร์” ได้อยู่แล้ว ซึ่งเป็นปุ่มที่ติดตั้งไว้ข้างๆ กัน โดยธรรมชาติ หากผู้ใช้ต้องการทำคนอื่นเห็นเนื้อหาด้วยก็จะใช้วิธีแชร์ ไม่ใช่การไลค์ ดังนั้นจึงพอจะเห็นได้ว่าการกดไลค์ ไม่ใช่การกระทำที่มีเจตนาจะเผยแพร่เนื้อหาต่อ แต่เป็นเพียงการแสดงความถูกใจเท่านั้น จึงไม่ใช่การกระทำที่ผิดกฎหมาย

การคอมเมนต์อาจจะทำให้เนื้อหาปรากฏบนเฟซบุ๊กของคนอื่นได้ก็จริง แต่ไม่ได้เกิดขึ้นเหมือนกันทุกครั้ง คนที่คอมเมนต์ก็เช่นเดียวกับคนที่กดไลค์ คือ ไม่สามารถคาดหมายได้ว่าการคอมเมนต์แต่ละครั้งจะทำให้เนื้อหานั้นไปปรากฏที่หน้าเฟซบุ๊กของคนอื่นได้หรือไม่ หากมีเจตนาที่จะเผยแพร่เนื้อหาต่อก็ย่อมต้องใช้วิธีการกดแชร์แทน การคอมเมนต์ก็เกิดขึ้นหลังการผลิตและเผยแพร่เนื้อหานั้นเสร็จแล้ว ดังนั้น แม้จะคอมเมนต์ใต้ภาพหรือข้อความที่ผิดกฎหมายในลักษณะชื่นชม ก็ไม่ใช่การกระทำที่ผิดกฎหมาย