เปิดขั้นตอนประชาชนเข้าชื่อเสนอ ครม.ทำประชามติ ผู้มีสิทธิเข้าชื่อต้องมีคุณสมบัติอะไรบ้าง?

สำหรับคุณสมบัติของประชาชนผู้มีสิทธิในการเข้าชื่อ 50,000 รายชื่อต้องมีคุณสมบัติครบถ้วนและไม่มีลักษณะต้องห้าม รวมทั้งต้องไม่ถูกจำกัดสิทธิบางอย่างทางกฎหมายตามที่ พ.ร.บ.ประชามติกำหนดไว้ (พ.ร.บ.ประชามติ มาตรา 20 มาตรา 21 มาตรา 24)

คุณสมบัติผู้มีสิทธิเข้าชื่อ 3 ประการ มีดังต่อไปนี้ 

• มีสัญชาติไทย (หากแปลงสัญชาติต้องได้สัญชาติไทยมาแล้วไม่น้อยกว่า 5 ปี) 
• มีอายุไม่ต่ำกว่า 18 ปี ในวันออกเสียง
• มีชื่ออยู่ในทะเบียนบ้านในเขตออกเสียงมาแล้วเป็นเวลาไม่น้อยกว่า 90 วันนับถึงวันออกเสียง

ส่วนบุคคลที่มีลักษณะต้องห้ามทำให้ไม่มีสิทธิเข้าชื่อ มีดังต่อไปนี้ 

• เป็นภิกษุ สามเณร นักพรต หรือนักบวช
• อยู่ในระหว่างถูกเพิกถอนสิทธิเลือกตั้งไม่ว่าคดีนั้นจะถึงที่สุดแล้วหรือไม่
• ต้องคุมขังอยู่โดยหมายของศาลหรือโดยคำสั่งที่ชอบด้วยกฎหมาย
• วิกลจริตหรือจิตฟั่นเฟือนไม่สมประกอบ

นอกจากนี้ แม้จะมีคุณสมบัติครบถ้วนแต่พ.ร.บ.ประชามติ มาตรา 24 (3) กำหนดให้กรณีที่บุคคลไม่ได้ไปใช้สิทธิออกเสียงโดยไม่ได้แจ้งเหตุไว้จะถูกจำกัดสิทธิในการเข้าชื่อเสนอประชามติเป็นเวลา 2 ปี

อย่างไรก็ตาม พ.ร.บ.ประชามติให้บังคับใช้ตั้งแต่วันถัดจากวันประกาศในราชกิจจานุเบกษา (พ.ร.บ.ประชามติ มาตรา 2)  กล่าวคือ พ.ร.บ.ประชามตินั้นพึ่งมีผลบังคับใช้เมื่อปี 2564 ในขณะที่ประชามติครั้งล่าสุดที่เคยเกิดขึ้นเกิดในปี 2559 ดังนั้นจึงหมายความว่า แม้ผู้มีสิทธิเข้าชื่อคนใดก็ตามไม่ได้ออกไปใช้สิทธิออกเสียงประชามติปี 2559 ก็จะยังไม่ถูกจำกัดสิทธิตามมาตรานี้และยังมีสิทธิที่จะร่วมเสนอทำประชามติได้

ไม่ได้ไปใช้สิทธิเลือกตั้งไม่มีปัญหา ยังสามารถเป็นส่วนหนึ่งใน 50,000 รายชื่อได้ !

ตามกฎหมายเลือกตั้ง มาตรา 35 และพ.ร.บ.เลือกตั้งท้องถิ่นฯ มาตรา 42 กำหนดกรณีสำหรับบุคคลที่ไม่ได้ไปใช้สิทธิเลือกตั้งทั่วไปหรือเลือกตั้งท้องถิ่นโดยที่ไม่ได้แจ้งเหตุที่ไม่อาจไปใช้สิทธิเลือกตั้งหรือแจ้งเหตุแล้วแต่เหตุนั้นมิใช่เหตุอันสมควร ก็จะถูกจำกัดสิทธิทางการเมืองบางประการเป็นระยะเวลาสองปี สำหรับกรณีเลือกตั้งทั่วไปจะถูกจำกัดสิทธิห้าประการ  ได้แก่

1. ยื่นคำร้องคัดค้านการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร
2. ลงสมัครรับเลือกตั้งเป็น สส. หรือสมาชิกสภาท้องถิ่นหรือผู้บริหารท้องถิ่น หรือสมัครรับเลือกเป็น สว. 
3. สมัครรับเลือกเป็นกำนันและผู้ใหญ่บ้าน
4. ดำรงตำแหน่งข้าราชการการเมือง และข้าราชการรัฐสภาฝ่ายการเมือง
5. ดำรงตำแหน่งรองผู้บริหารท้องถิ่น เลขานุการผู้บริหารท้องถิ่น ผู้ช่วยเลขานุการผู้บริหารท้องถิ่น ประธานที่ปรึกษาผู้บริหารท้องถิ่น ที่ปรึกษาผู้บริหารท้องถิ่น หรือคณะที่ปรึกษาผู้บริหารท้องถิ่น

ส่วนกรณีของเลือกตั้งท้องถิ่นจะถูกจำกัดสิทธิหกประการ ได้แก่

1. สมัครรับเลือกตั้งเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร หรือสมาชิกสภาท้องถิ่นและผู้บริหารท้องถิ่น หรือสมัครรับเลือกเป็นสมาชิกวุฒิสภา 
2. สมัครรับเลือกเป็นกำนันและผู้ใหญ่บ้าน 
3. เข้าชื่อร้องขอให้ถอดถอนสมาชิกสภาท้องถิ่นหรือผู้บริหารท้องถิ่น
4. ดำรงตำแหน่งข้าราชการการเมืองและข้าราชการรัฐสภาฝ่ายการเมือง
5. ดำรงตำแหน่งรองผู้บริหารท้องถิ่น เลขานุการผู้บริหารท้องถิ่น ผู้ช่วยเลขานุการผู้บริหาร ท้องถิ่น ประธานที่ปรึกษาผู้บริหารท้องถิ่น ที่ปรึกษาผู้บริหารท้องถิ่น หรือคณะที่ปรึกษาผู้บริหารท้องถิ่น
6. ดำรงตำแหน่งเลขานุการประธานสภาท้องถิ่น ผู้ช่วยเลขานุการประธานสภาท้องถิ่น และ เลขานุการรองประธานสภาท้องถิ่น

ฉะนั้น แม้ไม่ได้ไปใช้สิทธิเลือกตั้งทั่วไปหรือไม่ได้ไปใช้สิทธิเลือกตั้งท้องถิ่น แต่ก็ยังมีสิทธิร่วมเข้าชื่อในการเสนอทำประชามติได้ เพราะไม่ได้มีข้อห้ามมาจำกัดสิทธิแต่อย่างใด