
21 พฤศจิกายน 2567 เวลา 9.00 น. ศาลแพ่งจะมีคำพิพากษาที่สำคัญในคดีที่ไผ่-จตุภัทร์ บุญภัทรรักษา เป็นโจทก์ฟ้องบริษัทเอ็นเอสโอ กรุ๊ป ผู้ผลิตและจัดจำหน่ายสปายแวร์เพกาซัสสัญชาติอิสราเอล ไผ่หรือที่รู้จักกันดีในชื่อ ไผ่ ดาวดิน เขาเป็นนักปกป้องสิทธิมนุษยชนและนักกิจกรรมในขบวนการประชาธิปไตยตั้งแต่ช่วงรัฐประหาร 2557 ในเดือนกรกฎาคม 2565 ซิติเซ่นแล็บยืนยันว่า เขาเป็นหนึ่งใน 35 เหยื่อสปายแวร์เพกาซัสในไทย ไผ่ถูกโจมตีสามครั้งระหว่างเดือนมิถุนายนถึงเดือนกรกฎาคม 2564 ซึ่งสืบเนื่องมาจากกิจกรรมการชุมนุมประท้วงอย่างสงบและการสื่อสารเรื่องสิทธิมนุษยชนของเขา
เพื่อแสวงหาความเป็นธรรมผ่านกระบวนการศาล ไผ่และทีมทนายความยื่นฟ้องบริษัท เอ็นเอสโอ กรุ๊ปต่อศาลแพ่งกล่าวหาว่า บริษัทใช้เทคโนโลยีอย่างไม่ถูกต้องในการขโมยข้อมูลจากโทรศัพท์ของเขา ขอให้ศาลสั่งให้หยุดใช้งานและจ่ายชดเชยเป็นค่าเสียหายจากการถูกละเมิดเป็นจำนวน 2.5 ล้านบาท
นับตั้งแต่ปี 2560 บริษัท เอ็นเอสโอ กรุ๊ปถูกฟ้องร้องคดีจำนวนมากในอย่างน้อย 12 ประเทศ เป็นข้อกล่าวหาที่เกี่ยวข้องกับการใช้งานสปายแวร์โดยมิชอบ มีกรณีที่เจ้าของสปายแวร์เพกาซัสรายนี้พยายามจะใช้เอกสิทธิ์ความคุ้มกันแห่งรัฐเพื่อยุติการดำเนินคดี ซึ่งทำให้คดีเหล่านั้นมีกระบวนการที่ล่าช้า อย่างไรก็ตามในคดีของไผ่ บริษัท เอ็นเอสโอ กรุ๊ป ไม่ได้ใช้เอกสิทธิ์ความคุ้มกันแห่งรัฐในประเทศไทย ผลก็คือว่า คดีนี้เป็นคดีแรกในโลกที่ศาลมีกระบวนการสืบพยาน
ระหว่างการสืบพยานในเดือนกันยายน 2567 ฝ่ายโจทก์นำสืบว่า บริษัท เอ็นเอสโอ กรุ๊ปรู้เห็นการใช้งานสปายแวร์เพกาซัสของลูกค้าที่เป็นรัฐบาลในทางละเมิดสิทธิมนุษยชนมาโดยตลอด และจะต้องรับผิดชอบต่อผลการละเมิดที่เกิดขึ้นสืบเนื่องมาจากสปายแวร์ของบริษัท ในทางตรงกันข้ามบริษัท เอ็นเอสโอ กรุ๊ปปฏิเสธการเข้าถึงข้อมูลของลูกค้า อ้างว่า บริษัทสามารถสืบสวนการใช้งานที่ไม่ถูกต้องได้จากทางไกลที่ต้องมีความยินยอมจากลูกค้าเท่านั้น ในกระบวนการสืบสวนบริษัทจะเห็นเพียงบันทึกการใช้งาน (Audit log) ที่มีเบอร์โทรศัพท์ แต่ไม่มีรายละเอียดอื่นๆของเป้าหมาย
ในระหว่างกระบวนพิจารณา บริษัท เอ็นเอสโอ กรุ๊ปและทีมทนายความจำเลยพยายามจะทำให้คดี ‘เงียบ’ ด้วยการขอให้พิจารณาคดีเป็นการลับ แต่ศาลยกคำร้อง มากไปกว่านั้นพวกเขายังส่งคำให้การพยานผู้เชี่ยวชาญล่วงหน้าแก่ฝ่ายโจทก์เพียงหนึ่งวันก่อนวันนัดหมายสืบพยาน ส่งผลให้ฝ่ายโจทก์เสียประโยชน์ในการเตรียมการสู้คดี
ตามที่เดวิด เคย์ อดีตผู้รายงานพิเศษของสหประชาชาติได้กล่าวไว้ในคดีที่ WhatsApp ฟ้องบริษัท เอ็นเอสโอ กรุ๊ปว่า การแสวงหาความรับผิดของบริษัทเอกชนอย่างที่กำลังทำในคดีนี้อาจเป็นหนทางเดียวที่เป็นไปได้ในปัจจุบันในการให้ NSO และองค์กรทำนองเดียวกันนี้ต้องรับผิดชอบต่อการกระทำของตนในการแทรกซึมโจมตี (Infiltrating) บริการของบริษัทอื่นและในการช่วยเหลือระบอบที่กดขี่กระทำการละเมิดสิทธิมนุษยชน ดังนั้นคำพิพากษาในวันที่ 21 พฤศจิกายน 2567 นี้มีความสำคัญไม่เพียงเป็นคดีแรกของโลกที่ศาลจะมีคำพิพากษา แต่ยังสำคัญเพราะมันสะท้อนถึงจุดยืนของศาลไทยต่อการใช้สปายแวร์โดยมิชอบที่ละเมิดสิทธิความเป็นส่วนตัว