นายกรัฐมนตรี

การได้ เศรษฐา ทวีสิน เป็นนายกรัฐมนตรีคนใหม่ หลังการเลือกตั้งปี 2566 ส่งผลให้กลไกสืบทอดอำนาจในรัฐธรรมนูญ 2560 อย่าง “คณะกรรมการยุทธ์ศาสตร์ชาติ” เปลี่ยนแปลงไป โดยเฉพาะตำแหน่งสำคัญอย่าง “ประธานกรรมการยุทธศาสตร์ชาติ” ที่เดิมคือ พลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา โดยตลอด

22 สิงหาคม 2566 ที่ประชุมรัฐสภามีมติเลือก เศรษฐา ทวีสิน แคนดิเดตนายกฯ จากพรรคเพื่อไทย ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี ด้วยคะแนนเสียง เห็นชอบ 482 เสียง ไม่เห็นชอบ 165  เสียง งดออกเสียง 81 เสียง ขาดประชุม 19 คน

นับตั้งแต่สภาที่มาจากการเลือกตั้งเข้าทำงานในปี 2562 มีร่างแก้ไขรัฐธรรมนูญ มาตรา 272 เพื่อยกเลิกอำนาจสมาชิกวุฒิสภา (สว.) ที่มาจากการแต่งตั้งในการเลือกนายกรัฐมนตรีร่วมกับสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (สส.) แต่ไม่ได้ความเห็นชอบถึงหกครั้ง แต่รู้หรือไม่ว่า มีร่างแก้ไขรัฐธรรมนูญมาตรา 272 อีกสองครั้งที่ “ไม่ได้โหวต” เสียด้วยซ้ำในสภา

วันที่ 4 สิงหาคม 2566 ที่ประชุมรัฐสภามีการนัดประชุมร่วมรัฐสภา เพื่อพิจารณาร่างแก้ไขรัฐธรรมนูญมาตรา 272 อย่างไรก็ตาม มีการเสนอญัตติด่วนให้สภาทบทวนมติเสนอชื่อนายกรัฐมนตรีซ้ำ แต่หลังจากการอภิปรายของสมาชิก ประธานก็สั่งให้มีการปิดประชุมก่อนการลงมติ

19 กรกฎาคม 2566 ที่ประชุมรัฐสภา 395 เสียง มีมติว่า การเสนอชื่อนายกรัฐมนตรีคนเดิมที่เคยลงมติไปแล้วเป็นการเสนอญัตติซ้ำ ต้องห้ามตามข้อบังคับข้อ 41 ส่งผลให้ในสมัยประชุมนี้เสนอชื่อพิธา ลิ้มเจริญรัตน์ ให้เป็นนายกฯ ไม่ได้อีก

การเลือกพิธาเป็นนายกฯ ครั้งที่สองในวันที่ 19 กรกฎาคม 2566 ของแปดพรรคเสียงข้างมาก กลับต้องเจอโจทย์ใหม่ เมื่อวุฒิสภาและฝ่ายพรรคเสียงข้างน้อยส่วนหนึ่งเห็นว่า การเสนอชื่อพิธาเป็นนายกฯ เป็นการเสนอญัตติซ้ำ ซึ่งขัดกับข้อบังคับการประชุมรัฐสภา

ที่ประชุมคณะกรรมการการเลือกตั้งมีมติส่งศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยสมาชิกภาพ ส.ส.ของพิธา ลิ้มเจริญรัตน์ ส.ส.บัญชีรายชื่อและแคนดิเดตนายกรัฐมนตรี "หาก"ศาลรัฐธรรมนูญมีคำสั่งให้หยุดปฏิบัติหน้าที่ไม่มีผลต่อการเสนอชื่อเป็นแคนดิเดตนายกรัฐมนตรี

พิธา ลิ้มเจริญรัตน์ขอให้ส.ว.รวมประชาชนเข้าไปในสมการการตัดสินใจโหวตเลือกนายกรัฐมนตรี การยกสถาบันกษัตริย์ขึ้นมาอ้างในการไม่โหวตนั้นเป็นเรื่องอันตราย