กลุ่มคนสมัครน้อย ไม่ต้องเลือกกันเองแต่ยังต้องเลือกไขว้

การเลือกสมาชิกวุฒิสภา (สว.) ในปี 2567 จะเริ่มต้นที่ผู้สมัครของแต่ละกลุ่มอาชีพเลือกกันเอง โดยผู้ที่ได้คะแนนสูงสุดห้าอันดับแรกจะได้ผ่านเข้ารอบไปในการเลือกแบบไขว้ระหว่างกลุ่มอาชีพ อย่างไรก็ตาม ใช่ว่าทั้ง 878 อำเภอทั่วประเทศไทยจะมีผู้สมัครครบทั้ง 20 กลุ่มอาชีพและแต่ละกลุ่มจะมีผู้สมัครเกินห้าคนเพื่อให้สามารถเลือกกันเองได้

กรณีที่กลุ่มอาชีพหนึ่งมีผู้สมัครไม่ถึงห้าคน ผู้สมัครในกลุ่มทั้งหมดก็จะถือว่าผ่านรอบการเลือกกันเองโดยทันที อย่างไรก็ดี ผู้สมัครยังต้องผ่านรอบการเลือกไขว้จากกลุ่มอาชีพอื่นในอำเภอเดียวกันอีก โดยมีเงื่อนไขว่า ผู้สมัครจะต้องได้คะแนนสูงสุดสามอันดับแรกของกลุ่ม และผู้สมัครยังต้องได้อย่างน้อยหนึ่งคะแนนด้วย เพื่อผ่านเข้ารอบไปคัดเลือกในระดับจังหวัด 

ระเบียบคณะกรรมการการเลือกตั้ง ว่าด้วยการเลือกสมาชิกวุฒิสภา พ.ศ. 2567 ข้อ 75 ระบุว่าในกรณีที่กลุ่มอาชีพใดมีผู้สมัครไม่เกินห้าคน หรือหากมีผู้สมัครเกินห้าคนแต่ในวันเลือกมีผู้มารายงานตัวไม่ครบจำนวนโดยไม่เกินห้าคน ผู้ที่มารายงานตัวในวันนั้นถือว่าได้รับเลือกในขั้นตอนการเลือกกันเองทันที ส่วนในกรณีที่กลุ่มใดไม่มีผู้สมัครเลย กลุ่มอาชีพนั้นก็จะไม่มีการเลือกในทุกขั้นตอน

อย่างไรก็ดี ผู้สมัครที่ผ่านเข้ารอบในระดับการเลือกกันเองเพราะผู้สมัครไม่ถึงห้าคนก็ยังต้องผ่านการเลือกไขว้ในระดับอำเภอ โดยผู้ได้คะแนนสูงสุดสามอันดับแรกจากแต่ละกลุ่มอาชีพจากการเลือกไขว้จะเข้ารอบไปในระดับจังหวัด ในกรณีที่กลุ่มอาชีพนั้นมีผู้สมัครไม่เกินสามคนในรอบนี้ก็จะไม่ผ่านเข้ารอบในทันที เพราะยังต้องผ่านการเลือกไขว้ โดยมีเงื่อนไขว่าผู้สมัครต้องได้คะแนนอย่างน้อยหนึ่งคะแนนถึงจะผ่านเข้ารอบ

ยกตัวอย่างเช่น ในอำเภอหนึ่งมีผู้สมัครในกลุ่มการศึกษาเพียงสองคน หากผู้สมัครทั้งสองคนนั้นมารายงานตัวในวันเลือกระดับอำเภอ ก็จะถือว่าผ่านเข้ารอบโดยไม่ต้องเลือกกันเองโดยทันที เมื่อถึงการเลือกไขว้ กลุ่มการศึกษาอยู่สายเดียวกับกลุ่มสตรีและกลุ่มประชาสังคม ผู้สมัครสองคนจากกลุ่มการศึกษาจะต้องเลือกไขว้กลุ่มต่าง ๆ เหล่านี้ที่อยู่ในสายเดียวกัน หากผู้สมัครคนหนึ่งได้คะแนนเพียงคนเดียว ในขณะที่อีกคนไม่ได้คะแนนเลยจากผู้สมัครจากกลุ่มสตรีและประชาสังคม ผู้ที่จะผ่านเข้ารอบไปในระดับจังหวัดก็จะมีเพียงคนเดียวคือคนที่ได้คะแนนเท่านั้น

ทั้งนี้ กระบวนการนี้แตกต่างจากในปี 2561 ซึ่งมีการเขียนในบทเฉพาะกาลของพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการเลือกสมาชิกวุฒิสภา พ.ศ. 2561 ว่าหากกรณีที่มีผู้สมัครในกลุ่มอาชีพใดไม่เกินสามคน จะถือว่าผู้มารายงานตัวได้รับการรับเลือกทันที โดยไม่ต้องผ่านทั้งกระบวนการเลือกกันเองและเลือกไขว้