เป็นเวลาเกือบสามเดือนแล้ว ที่วุฒิสภาชุดพิเศษมีมติ “เห็นชอบ” ร่างพระราชบัญญัติแก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ หรือร่างกฎหมาย #สมรสเท่าเทียม ไปเมื่อวันที่ 18 มิถุนายน 2567
จนถึงวันที่ 10 กันยายน 2567 ร่างกฎหมายดังกล่าวยังไม่ได้ประกาศในราชกิจจานุเบกษา หลายคนตั้งข้อสงสัยว่าตอนนี้ร่างกฎหมายดังกล่าวอยู่ในกระบวนการใดแล้ว ชวนดูขั้นตอนในการออกกฎหมาย ตามหลักเกณฑ์ในรัฐธรรมนูญ 2560 กัน
หลังจากร่างกฎหมายผ่านความเห็นชอบของรัฐสภาแล้ว นายกรัฐมนตรีจะต้อง “เว้น” รอเวลาไว้ 5 วันก่อน เผื่อ สส. สว. หรือนายกฯ เองเห็นว่าร่างกฎหมายนั้นๆ มีข้อความขัดแย้งต่อรัฐธรรมนูญหรือตราขึ้นโดยไม่ถูกขั้นตอนตามรัฐธรรมนูญ ก็ยื่นให้ศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัย ถ้าเว้นไว้ 5 วันแล้วไม่มีผู้ยื่นศาลรัฐธรรมนูญ นายกฯ จะต้องนำร่างกฎหมายขึ้นทูลเกล้าฯ ภายใน 20 วันนับแต่วันที่พ้นกำหนดเวลาที่ต้องเว้นไว้ 5 วัน
กรณีของร่างกฎหมายสมรสเท่าเทียม ได้รับความเห็นชอบจากวุฒิสภาเมื่อ 18 มิถุนายน 2567 ระยะเวลาที่ต้องเว้นไว้ 5 วัน ครบกำหนดวันที่ 23 มิถุนายน 2567 ดังนั้น นายกฯ จะมีกรอบระยะเวลาในการนำร่างกฎหมายขึ้นทูลเกล้าฯ ได้ในระหว่างวันที่ 24 มิถุนายน 2567 ถึงวันที่ 13 กรกฎาคม 2567
เมื่อนายกฯ นำร่างกฎหมายขึ้นทูลเกล้าฯ แล้ว แม้รัฐธรรมนูญไม่ได้เขียนตรงๆ ว่าพระมหากษัตริย์มีเวลาในการลงพระปรมาภิไธยกี่วัน แต่ในมาตรา 146 ก็กำหนดเกี่ยวกับกระบวนการยับยั้ง (Veto) ร่างกฎหมายว่า ร่างกฎหมายใดที่เมื่อพ้น 90 วันแล้วพระมหากษัตริย์ไม่ได้พระราชทานร่างกฎหมายคืนกลับไปยังรัฐสภา หรือพระมหากษัตริย์ไม่ทรงเห็นชอบและพระราชทานคืนกลับไปยังรัฐสภา รัฐสภาต้องปรึกษาและลงมติยืนยันร่างกฎหมายนั้น โดยนัยตามมาตรานี้ พระมหากษัตริย์จึงมีกรอบเวลา 90 วัน ในการลงปรมาภิไธยเพื่อนำไปสู่การประกาศในราชกิจจานุเบกษาต่อไป
กรณีของร่างกฎหมายสมรสเท่าเทียม กรอบระยะเวลา 90 วันที่พระมหากษัตริย์ลงพระปรมาภิไธย จะครบช่วง 22 กันยายน 2567 จนถึง 11 ตุลาคม. 2567 ขึ้นอยู่กับว่านายกฯ ทูลเกล้าไปวันใด
อย่างไรก็ดี หากร่างกฎหมายสมรสเท่าเทียมประกาศในราชกิจจานุเบกษาแล้ว ยังไม่ได้มีผลบังคับใช้ในทันที โดยจะมีผลใช้บังคับเมื่อพ้น 120 วันนับแต่วันประกาศในราชกิจจานุเบกษา หมายความว่า หลักเกณฑ์เกี่ยวกับหมั้นและการสมรส จะเป็นตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์เดิม คือ สมรสได้เฉพาะชาย-หญิง การจดทะเบียนสมรสตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ฉบับแก้ไขใหม่ #สมรสเท่าเทียม จะทำได้หลังพ้น 120 วันที่ประกาศในราชกิจจานุเบกษา
อ่านขั้นตอนการออกกฎหมายตามรัฐธรรมนูญ 2560 ได้ที่
