มาแล้ว! ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญชุดใหม่ ที่ใช้เวลาสรรหาตั้งแต่ประกาศใช้ รธน.60

6 เมษายน 2563 เว็บไซต์ราชกิจจานุเบกษา ได้เผยแพร่ ประกาศแต่งตั้งประธานศาลรัฐธรรมนูญและตุลาการศาลรัฐธรรมนูญคนใหม่ 4 คน แทนตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ 4 คนเดิมที่หมดวาระลงไปก่อนหน้านี้แล้วหลายปี

ประกาศดังกล่าวได้แต่งตั้งให้ วรวิทย์ กังศศิเทียม ดำรงตำแหน่งประธานศาลรัฐธรรมนูญ แทน นุรักษ์ มาประณีต ที่ดำรงตำแหน่งประธานศาลรัฐธรรมนูญมาตั้งแต่ 11 กันยายน 2557

ในส่วนที่สองแต่งตั้งตุลาการศาลรัฐธรรมนูญชุดใหม่ 4 คน แทนที่คนเดิมที่หมดวาระลง ได้แก่

ตัวแทนจากที่ประชุมใหญ่ศาลฎีกา 3 คน
1. อุดม สิทธิวิรัชธรรม ผู้พิพากษาศาลฎีกา
2. วิรุฬห์ แสงเทียน ผู้พิพากษาศาลฎีกา
3. จิรนิติ หะวานนท์ ผู้พิพากษาศาลฎีกา

ผู้ทรงคุณวุฒิสายข้าราชการ 1 คน
1. นภดล เทพพิทักษ์ อดีตอธิบดีกรมเอเชียใต้ ตะวันออกกลาง และแอฟริกา กระทรวงการต่างประเทศ

ซึ่งตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ 5 คนที่พ้นจากหน้าที่ตามประกาศฉบับนี้ ได้แก่ นุรักษ์ มาประณีต, ชัช ชลวร, จรัญ ภักดีธนากุล, บุญส่ง กุลบุปผา และอุดมศักดิ์ นิติมนตรี

 

ส.ว.เลื่อนการพิจารณาคุณสมบัติตุลาการชุดนี้มากถึง 4 ครั้ง เป็นระยะเวลากว่า 162 วัน

ในขั้นตอนการลงมติเห็นชอบตุลาการศาลรัฐธรรมนูญชุดนี้ของวุฒิสภา คณะกรรมาธิการตรวจสอบประวัติ ความประพฤติ และพฤติกรรมทางจริยธรรมของบุคคลผู้ได้รับเสนอตำแหน่งตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ (กมธ.ตรวจสอบประวัติฯ) ได้ขอเลื่อนการพิจารณาคุณสมบัติมากถึง 4 ครั้ง เป็นระยะเวลากว่า 162 วัน

  • เริ่มจาก 2 กันยายน 2562 ที่ประชุมวุฒิสภามีมติเห็นชอบให้ตั้ง กมธ.ตรวจสอบประวัติฯ ขึ้นจํานวน 15 คน โดยกําหนดระยะเวลาการดําเนินการของคณะกรรมาธิการ ภายใน 45 วัน นับแต่วันที่วุฒิสภามีมติแต่งตั้ง จึงควรจะทำงานเสร็จช่วงกลางเดือนตุลาคม
  • 16 กันยายน 2562 ที่ประชุมวุฒิสภามีมติให้ขยายเวลาการพิจารณาของคณะกรรมาธิการสามัญออกไปอีก 30 วัน เป็นการเลื่อนครั้งที่หนึ่ง
  • 20 ตุลาคม 2562 ที่ประชุมวุฒิสภาลงมติให้ขยายเวลาการพิจารณาออกไปอีก 30 วัน ซึ่งถือเป็นการเลื่อนครั้งที่สอง
  • 3 ธันวาคม 2562 ที่ประชุมวุฒิสภาลงมติให้ขยายเวลาการพิจารณาออกไปอีก 30 วัน ซึ่งถือเป็นครั้งที่สาม โดยหลักจึงควรจะทำงานเสร็จในวันอาทิตย์ที่ 15 ธันวาคม 2562
  • 6 มกราคม 2563 ประธาน กมธ.ตรวจสอบประวัติฯ แจ้งว่า ยังมีประเด็นสําคัญที่ทาง กมธ.ตรวจสอบประวัติฯ จําเป็นต้องตรวจสอบข้อมูล ข้อเท็จจริง และข้อกฎหมาย รวมทั้งรวบรวมพยานหลักฐานที่สําคัญบางประการเพิ่มเติม จึงขอขยายเวลาการพิจารณาออกไปอีก 15 วัน ถือเป็นการขอขยายเวลาครั้งที่สี่ ซึ่งเกินกว่าที่ข้อบังคับกำหนดไว้ 
  • จนกระทั่ง 11 กุมภาพันธ์ 2563 ที่ประชุมวุฒิสภาได้มีมติเห็นชอบให้บุคคลดำรงตำแหน่งตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ 4 จาก 5 คน ตามที่ประกาศแต่งตั้ง ส่วนคนที่ไม่ได้รับการเห็นชอบ คือ ชั่งทอง โอภาสศิริวิทย์ ตัวแทนจากศาลปกครองสูงสุด

 

ตุลาการ 5 คน อยู่ในตำแหน่งนานกว่า 11 ปี มากที่สุดอยู่ถึง 13 ปี

ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญห้าคนดำรงตำแหน่งมาจนครบวาระตั้งแต่เดือนพฤษภาคม 2560 ได้แก่ นุรักษ์ มาประณีต, ชัช ชลวร, บุญส่ง กุลบุปผา, อุดมศักดิ์ นิติมนตรี และจรัญ ภักดีธนากุล เนื่องจากทั้งห้าคนอยู่ในตำแหน่งมาจนครบ 9 ปีแล้วตามรัฐธรรมนูญ 2550 ซึ่งทั้งห้าคนถูกแต่งตั้งมาตั้งแต่วันที่ 28 พฤษภาคม 2551 มีส่วนในการตัดสินคดีทั้งยุบพรรคพลังประชาชน ยุบพรรคไทยรักษาชาติ ยุบพรรคอนาคตใหม่ รวมทั้งการสั่งให้การเลือกตั้งปี 2557 เป็นโมฆะ

แต่ก่อนหมดวาระลง วันที่ 20 เมษายน 2562 หัวหน้า คสช. ใช้อำนาจ “มาตรา 44” ออกคำสั่งฉบับที่ 24/2560 ให้งดเว้นการสรรหาตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ และยืดอายุให้ตุลาการทั้งห้าคนทำงานต่อไปได้จนกว่าจะมีการประกาศใช้ พ.ร.ป.ว่าด้วยวิธีพิจารณาของศาลรัฐธรรมนูญ ตามรัฐธรรมนูญ 2560 และเมื่อพ.ร.ป.ว่าด้วยวิธีพิจารณาของศาลรัฐธรรมนูญประกาศใช้ ในบทเฉพาะกาลกำหนดว่าตุลาการที่หมดวาระแล้วให้ยังปฏิบัติหน้าที่อยู่จนกว่าจะมีการสรรหาตุลาการศาลรัฐธรรมนูญคนใหม่แล้วเสร็จ

ซึ่งทำให้ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญทั้งห้าคนได้ดำรงตำแหน่งทั้งหมดตั้งแต่เริ่มได้รับการแต่งตั้งจนกระทั่งพ้นจากตำแหน่งเป็นระยะเวลากว่า 11 ปี โดยที่นุรักษ์ มาประณีต เคยดำรงตำแหน่งคณะตุลาการรัฐธรรมนูญ ตามรัฐธรรมนูญชั่วคราว 2549 ที่แต่งตั้งโคยคณะรัฐประหารเมื่อวันที่ 1 พฤศจิกายน 2549 และดำรงตำแหน่งสมาชิกสภาร่างรัฐธรรมนูญ 2550 ด้วย ก่อนที่จะเข้าดำรงตำแหน่งตุลาการศาลรัฐธรรมนูญตามรัฐธรรมนูญ 2550 ทำให้รวมแล้วนุรักษ์เป็นผู้ที่ดำรงตำแหน่งในศาลรัฐธรรมนูญยาวนานถึง 13 ปี ยาวนานที่สุดในประวัติศาสตร์ศาลรัฐธรรมนูญของไทย