สอดแนมประชาชน

 

ระดับความร้ายแรงของสปายแวร์เพกาซัสไม่ใช่เรื่องที่ผู้เสียหายจะเมินเฉยได้ นับตั้งแต่มีการเปิดโปงการละเมิดสิทธิมนุษยชนผ่านการใช้สปายแวร์เข้าไปล้วงข้อมูลส่วนตัวของประชาชนทั่วโลก บริษัท NSO Group ในฐานะผู้คิดค้นและขายเพกาซัส และรัฐบาลประเทศต่างๆ ในฐานะผู้ที่ซื้อมาใช้งานละเมิดสิทธิประชาชน ก็ต้องเจอเผชิญกับกระแสวิพากษ์วิจารณ์ที่ถาโถมเข้ามาเป็นพายุ โดยมีทั้งการตั้งคณะกรรมการสอบสวนการเจาะโทรศัพท์และการฟ้องร้องจากผู้เสียหาย ซึ่ง

21 กันยายน 2565 ที่สำนักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชน ศูนย์ราชการแจ้งวัฒนะ กลุ่มผู้เสียหายสปายแวร์เพกาซัส เช่น ยิ่งชีพ อัชฌานนท์ ผู้จัดการโครงการอินเทอร์เน็ตเพื่อกฎหมายประชาชน และนักกิจกรรม ไผ่-จตุภัทร์ บุญภัทรรักษา จากกลุ่มทะลุฟ้า วิชพรรษ ศรีกสิพันธุ์ จากกลุ่ม We Volunteer และตัวแทนจากแนวร่วมธรรมศาสตร์และการชุมนุมเข้ายื่นหนังสือกับศยามล ไกยูรวงศ์ กรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ เพื่อเรียกร้องให้ตรวจสอบข้อเท็จจริงการใช้สปายแวร์เพกาซัสกับผู้เห็นต่างทางการเมือง และให้ กสม.

ในขณะที่เทคโนโลยีพัฒนาขึ้นอย่างรวดเร็ว นวัตกรรมใหม่กลับถูกผู้ไม่หวังดีฉวยโอกาสนำไปหาประโยชน์โดยไม่ชอบ ซึ่งในหลายครั้งก็กลายเป็นต้นตอของการละเมิดสิทธิมนุษยชนร้ายแรง ความน่ากังวลของ “สปายแวร์” ก็เป็นหนึ่งในปัญหาของเทคโนโลยีที่ก้าวหน้าไปจนกฎเกณฑ์ทางสังคมตามไม่ทัน ในวันที่ 4 สิงหาคม 2565 สำนักงานข้าหลวงใหญ่เพื่อสิทธิมนุษยชนแห่งสหประชาชาติ (Office of the High Commissioner for Human Rights – OHCHR) จึงได้ออกรายงานยื่นต่อ คณะมนตรีสิทธิมนุษยช

15 กันยายน 2565 เวลา 14.00 น. ที่อาคารรัฐสภา สัปปายะสภาสถาน ผู้เสียหายจากสปายแวร์เพกาซัสนำโดยยิ่งชีพ อัชฌานนท์ ผู้จัดการโครงการอินเทอร์เน็ตเพื่อกฎหมายประชาชนและนักกิจกรรม เช่น ไผ่-จตุภัทร์ บุญภัทรรักษา จากทะลุฟ้าและอั๋ว-จุฑาทิพย์ ศิริขันธ์ จากเยาวชนปลดแอกเข้ายื่นหนังสือต่อณัฐชา บุญไชยอินสวัสดิ์ สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรพรรคก้าวไกลและประธานคณะกรรมาธิการพัฒนาการเมือง การสื่อสารมวลชน และการมีส่วนร่วมของประชาชนเพื่อเรียกร้องให้ตรวจสอบการใช้สปายแวร์เพกาซัสกับผู้เห็นต่างทางการเมือง ณัฐชากล่าวว่า กมธ. พัฒนาการเมืองฯ จะเชิญ พล.อ.

หลังจากการอภิปรายและเปิดโปงเรื่องสปายแวร์เพกาซัสทั้งในสภาและนอกสภา ฝ่ายรัฐบาลออกมาชี้แจง เช่น กรณีของชัยวุฒิ ธนาคมานุสรณ์ รมต.ดีอีฯ ต่อมา ชัยชาญ  ช้างมงคล รมช.กลาโหมก็ชี้แจงแทนพลเอกประยุทธ์ที่เดินทางกลับไปก่อน ต่อมา 22 ก.ค. 65 พลเอกประยุทธ์​ ก็ชี้แจงว่า เขาไม่รู้จักเพกาซัสและไม่มีความจำเป็นที่ต้องใช้งบเพื่อปฏิบัติการดังกล่าวด้วย 

 

หลังไอลอว์ เปิดรายงานพบการใช้สปายแวร์เพกาซัสติดตามความเคลื่อนไหวนักกิจกรรม นักวิชาการ นักการเมือง ระหว่างการอภิปรายไม่ไว้วางใจ ส.ส.ฝ่ายค้านนำเสนอข้อค้นพบนี้และตั้งคำถามต่อรัฐบาล ซึ่งท่าทีจากรัฐบาล คือ ไม่มีการปฏิเสธที่ชัดเจน แถมยังรับว่ามีอยู่ แต่ไม่ได้ใช้ละเมิดสิทธิประชาชนทั่วไป 

พิจารณ์ยืนยันว่าเหยื่อเพกาซัส 35 คนในไทยไม่ใช่ผู้ก่อการร้าย พวกเขามีเพียงแค่ปากและปากกามีเพียงแค่ความหวังดี มีความคิดความอ่านที่อยากเห็นประเทศไทยไปได้ไกลกว่านี้และกระบวนการสอดแนมในครั้งนี้คือการจัดการกับผู้ที่เป็นภัยความมั่นคงของพล.อ.ประยุทธ์  

ในเดือนพฤศจิกายน 2564 เวลาเดียวกับที่แอปเปิลยื่นฟ้องบริษัทสัญชาติอิสราเอล NSO Group ในสหรัฐฯ บรรดานักกิจกรรม นักวิชาการ และนักสิทธิมนุษยชนในไทยผู้เห็นต่างจากรัฐและเรียกร้องการปฏิรูปสถาบันกษัตริย์ ได้รับอีเมลแจ้งเตือนว่าตนอาจตกเป็นเป้าหมายของหน่วยโจมตีที่รัฐสนับสนุน (state-sponsored attackers) ซึ่งจากการตรวจสอบของไอลอว์และดิจิทัลรีช ร่วมกับภาคประชาสังคมด้านความปลอดภัยไซเบอร์ระดับโลกแล้ว พบว่าเกิดจากสปายแวร์ที่ชื่อว่าเพกาซัส (Pegasus) นั่นเอง