สรุปเนื้อหารัฐธรรมนูญ

โคทม อารียา ที่ปรึกษาสถาบันสิทธิมนุษยชนและสันติศึกษา มหาวิทยาลัยมหิดล ทดลองคำนวณ จำนวน ส.ส. ตามรัฐธรรมนูญมาตรา 91 และมาตรา 128 ของ พ.ร.ป. ว่าด้วยการเลือกตั้ง ส.ส. ผลปรากฎว่า การคำนวณที่นั่ง ส.ส. แบบมีพรรคการเมือง 16 พรรค โดยคิดเฉพาะพรรคการเมืองที่มี ส.ส. พึงมีมากกว่า 1 คน เท่านั้น น่าจะเป็นสูตรที่ถูกต้องที่สุด

กกต.ยังไม่มีความชัดเจนว่าจะใช้สูตรใดการคำนวณ สส.บัญชีรายชื่อ ชวนทุกคนอ่านกฎหมายและคิดคำนวนตามสูตรคณิตศาสตร์ด้วยตัวเอง โดยไม่ต้องรอ กกต. ก็ได้

หลักเกณฑ์อย่างหนึ่งที่พรรคการเมืองฝ่ายตรงข้ามกับ คสช. ล้วนหวาดกลัวทำให้ต้องเล่นเกมหลบหลีกสารพัด คือ การ “ยุบพรรคการเมือง”

เลือกตั้ง 24 มี.ค. 2562 บังคับให้พรรคการเมืองเสนอ “บัญชีว่าที่นายกรัฐมนตรี” ก่อนการเลือกตั้งไม่เกินพรรคละ 3 รายชื่อ ซึ่งคนที่จะมีโอกาสเป็นนายกฯ หลังการเลือกตั้งต้องอยู่ในรายชื่อบุคคลที่พรรคการเมืองเสนอไว้ ซึ่งไม่ใช่การให้ประชาชนเลือกนายกฯ โดยตรง แต่จะเป็นการเลือกผ่าน ส.ส. 500 คน และ ส.ว. 250 คน 

ที่ผ่านมา คสช. เลื่อนการเลือกตั้งมาแล้วอย่างน้อย 5 ครั้ง  วันเลือกตั้งวันที่ 24 กุมภาพันธ์ 2562 ที่คสช.เคยประกาศไว้ก็ดูเหมือนว่าจะถูกขยายออกไปอีก หลังมีการประกาศเกี่ยวกับพระราชพิธีบรมราชาภิเษกออกมา แต่วันเลือกตั้งยังต้องเป็นไปตามรัฐธรรมนูญปี 2560 และกฎหมายเลือกตั้งที่กำหนดเงื่อนไขวันเลือกตั้งไว้อย่างน้อย 5 ข้อด้วยกัน  

รัฐธรรมนูญ 2560 คือรัฐธรรมนูญปัจจุบันของประเทศไทย เป็นฉบับที่ 20 จัดทำโดย คสช. บังคับใช้ตั้งแต่ 6 เม.ย. 60 นับถือ 10 ธ.ค. 61 เป็นเวลาประมาณ 1 ปี 9 เดือนที่รัฐธรรมนูญบังคับใช้ เนื่องในวันรัฐธรรมนูญปี 2561 ไอลอว์รวบรวมเรื่องราวตลกร้ายที่อยากจะขำแต่ขำไม่ออกเกี่ยวกับรัฐธรรมนูญฉบับนี้มาให้ทราบกัน

คำว่า ‘ปลดล็อคพรรคการเมือง’ เกิดขึ้นหลังพรรคการเมืองหลายต่อหลายพรรคร่วมกันจี้ รัฐบาล คสช. ให้ยกเลิกคำสั่ง-ประกาศ คสช. บางฉบับ ที่ขัดขวางการดำเนินการตามกฎหมายพรรคการเมืองฉบับใหม่ ส่วนสำคัญอย่างไร ถ้าไม่ปลดล็อคจะเกิดอะไรขึ้น คำตอบก็คือ เพื่อให้พรรคการเมืองได้ดำเนินการตามกฎหมาย ไม่ต้องเสี่ยงหมดสิทธิส่ง ส.ส. ลงสมัคร หรือไม่ได้รับเงินสนับสนุนในการแข่งขันทางการเมือง

รัฐธรรมนูญ ฉบับปัจจุบัน เขียนคำว่า “มีส่วนร่วม” ไว้ถึง 22 ครั้ง รวมทั้งบังคับใช้รัฐต้องรับฟังประชาชนและให้มีส่วนร่วมด้วยในหลายประเด้น ในความเป็นจริงประชาชนส่วนใหญ่ก็ยังไม่ค่อยรู้ว่า ตัวเองมีสิทธิที่จะเข้าไปมีส่วนร่วมในเรื่องใดบ้าง

เมื่อรัฐธรรมนูญ 2560 บังคับใช้ เท่ากับเป็นการเริ่มต้นอีกครั้งของ “สิทธิการเข้าชื่อเสนอกฎหมาย” โดยประชาชน หลังจากสิทธินี้ถูกระงับไปกว่าสามปีที่ คสช. เข้ามาบริหารประเทศ รัฐธรรมนูญกำหนดรายละเอียดให้เปลี่ยนไปเล็กน้อย ส่วนสาระสำคัญยังเหมือนเดิม