กระบวนการยุติธรรม

ข้อค้นพบจากงานเสวนาชี้ให้เห็นความสับสนในที่มา เมื่อตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ บอกว่า ไม่ต้องการโทษจำคุกสำหรับความผิดฐานละเมิดอำนาจศาล แต่กรรมการร่างรัฐธรรมนูญกลับบอกว่า ไม่ได้เป็นคนใส่เพิ่มขึ้นมา ขณะกฎหมายที่ประกาศใช้กำหนดให้การวิจารณ์ศาลรัฐธรรมนูญโดยไม่สุจริตมีโทษจำคุก 1 เดือน

วันที่ 12 มีนาคม 2561 มีการจัดงานครบรอบ 14 ปี การหายตัวไปของทนายสมชาย นีละไพจิตร ที่คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ท่าพระจันทร์ ในงานมีการวางดอกไม้รำลึกถึงทนายสมชาย โดยครอบครัว และมีเวทีเสวนาเรื่อง “พัฒนาการล่าสุดของ ร่าง พ.ร.บ.ป้องกันการทรมานและบังคับสูญหาย”

หลังประกาศใช้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2560 สิ่งที่น่าสนใจอย่างหนึ่งในรัฐธรรมนูญฉบับนี้ตั้งแต่ก่อนลงประชามติรับร่างรัฐธรรมนูญคือเรื่อง การร้องตรงต่อศาลรัฐธรรมนูญของผู้ถูกละเมิดสิทธิเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญ แต่หลังจากประกาศใช้ศาลรัฐธรรมนูญยังไม่มีคำสั่งรับคำร้องโดยตรงจากผู้ถูกละเมิด จึงชวนมาดูเหตุผลกันว่าเหตุใดบ้างที่ศาลรัฐธรรมนูญจึงไม่รับคำร้องของประชาชน

ในงาน’รำลึก วนิดา ตันติวิทยาพิทักษ์ : 10 ปีที่จากไป’ รศ.สมชาย ปรีชาศิลปกุล บรรยายพิเศษในหัวข้อ “รัฐธรรมนูญใช่บุญทำ ความทุกข์ยากใช่กรรมแต่ง” และเรื่องที่สอง ‘รัฐธรรมนูญที่กินไม่ได้แต่ทำให้ท้องอิ่ม’ ชี้ รัฐธรรมนูญต้องเป็นความหวัง แต่ฉบับนี้คนไม่รู้สึกว่ามีหวัง

นอกจากการใช้มาตรการทางกฎหมาย ในการจับกุมบุคคล และดำเนินคดี จากการแสดงความคิดเห็นทางการเมืองแล้ว รัฐบาล คสช. ยังใช้มาตรการทางสังคม หรือมาตรการทางจิตวิทยาในการสร้างบรรยากาศความหวาดกลัวต่อการแสดงความคิดเห็นและถกเถียงเรื่องการเมืองขึ้นมาในสังคมไทย ไม่ว่าจะโดยตั้งใจหรือวางแผนการมาอย่างดีหรือไม่ แต่การสร้างความบรรยากาศความหวาดกลัว ส่งผลต่อบรรยากาศการแสดงความคิดเห็นของประชาชนมากกว่า เมื่อคนเริ่มรู้สึกไม่มั่นใจว่าสามารถแสดงความคิดเห็นได้เพียงใด ก็จะเซ็นเซอร์ตัวเอง จนทำให้เรื่องการเมืองเป็นเรื่องที่ไม่ถูกพูดถึงกันในที่สาธารณะ

เปิดงานศึกษาตัวอย่างจากอเมริกา เคยมีระบบประกันตัวเหมือนไทยแต่เปลี่ยนสำเร็จ มาใช้ระบบประเมินความเสี่ยงแทนการวางเงิน จัดตั้งสำนักสืบเสาะข้อมูลโดยเฉพาะเพื่อนำเสนอศาล เก็บข้อมูลได้จริง รวดเร็ว ประเมินผลค่อนข้างแม่นยำ หลบหนีน้อย ใช้งบน้อยกว่าเอาคนไปขังคุก 

มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ท่าพระจันทร์ มีการจัดงานเสวนาเรื่อง “ประชารัฐคืออะไร เพื่อคนไทยหรือเพื่อนายทุน?” โดยมีผู้ร่วมพูดคุยคือ  ผศ.ดร.สามชาย ศรีสันต์ วิทยาลัยพัฒนศาสตร์ ป๋วย อึ๊งภากรณ์ ม.ธรรมศาสตร์, ดร.เดชรัต สุขกำเนิด ภาควิชาเศรษฐศาสตร์เกษตรและทรัพยากร คณะเศรษฐศาสตร์ ม.เกษตรศาสตร์, รศ.ดร.สุรวิช วรรณไกรโรจน์ ภาควิชาพืชสวน คณะเกษตร ม.เกษตรศาสตร์ และ ผศ.ดร.วาสนา วงศ์สุรวัฒน์ ภาควิชาประวัติศาสตร์ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย