ก่อนท้องฟ้าจะสดใส: ประสิทธิภาพ กกต. น่าห่วง เลือกตั้งนอกเขตน่ากังวล ขอชวนทุกคนช่วยจับตา

17 มีนาคม 2562 เป็นกำหนดวันใช้สิทธิเลือกตั้งล่วงหน้า หรือเลือกตั้งนอกเขต สำหรับผู้มีสิทธิเลือกตั้งที่ไม่สะดวกเดินทางกลับไปออกเสียงยังที่อยู่ตามทะเบียนบ้าน หรือไม่สะดวกไปเลือกตั้งในวันที่ 24 มีนาคม 2562

ในการเลือกตั้งครั้งนี้ พบว่า มีผู้ลงทะเบียนเพื่อขอใช้สิทธิเลือกตั้งล่วงหน้าจำนวนมากถึง 2.3 ล้านคน ส่วนใหญ่เป็นการลงทะเบียนผ่านอินเทอร์เน็ต และเป็นผู้ที่มีภูมิลำเนาอยู่ต่างจังหวัด แต่มาขอใช้สิทธิเลือกตั้งในกรุงเทพมหานครกว่า 9 แสนคน จึงเป็นภาระงานที่ใหญ่หลวงของ กกต. ในการอำนวยความสะดวกให้ประชาชนจำนวนมากมาใช้สิทธิได้อย่างรวดเร็ว และไร้ข้อผิดพลาด

เราได้เห็นปรากฏการณ์การจัดเลือกตั้งนอกราชอาณาจักรในหลายประเทศแล้ว เช่น ประเทศจีน ประเทศมาเลเซีย ประเทศสหรัฐอเมริกา ที่มีปัญหาความวุ่นวายจากการบริหารจัดการที่ขาดประสิทธิภาพของ กกต. ทำให้ผู้ที่ตั้งใจจะใช้สิทธิบางคนอาจพลาดโอกาสร่วมออกเสียงกำหนดอนาคตประเทศในครั้งนี้ หรืออาจมีเหตุให้ไม่ได้ออกเสียงไปตามที่ต้องการจริงๆ

การเลือกตั้งนอกราชอาณาจักรมีผู้ลงทะเบียน 1.1 แสนคน ยังมีความวุ่นวายและข้อร้องเรียนตามมาจำนวนมาก เราจึงเห็นว่า การเลือกตั้งนอกเขตที่จะเกิดขึ้นในวันอาทิตย์ ที่ 17 มีนาคม ที่มีผู้ลงทะเบียนกว่า 2.3 ล้านคน หาก กกต. ยังไม่สามารถบริหารจัดการได้อย่างมีประสิทธิภาพเพื่อรองรับการใช้สิทธิของประชาชนจำนวนมาก ก็น่ากังวลว่า จะเกิดความผิดพลาดทำให้กระทบต่อการตัดสินใจของประชาชนในการกำหนดอนาคตประเทศได้ ดังนี้

1. เนื่องจากมีผู้ลงทะเบียนเตรียมไปใช้สิทธิจำนวนมาก ในบางเขตของกรุงเทพมหานครจะมีผู้เดินทางไปเลือกตั้งหลายหมื่นคน อาจมีปัญหาในการจราจร การจัดที่จอดรถ การเดินไปลงทะเบียนให้ถึงจุดที่ถูกต้อง รวมทั้งอาจต้องรอคิวเป็นเวลานานทำให้ผู้มีสิทธิเลือกตั้งบางคนอาจถอดใจไม่รอเพื่อใช้สิทธิออกเสียง

2. เนื่องจากการเลือกตั้งครั้งนี้เป็นระบบที่ผู้สมัครในแต่ละเขตได้หมายเลขไม่ตรงกัน จึงสำคัญมากที่ผู้ไปใช้สิทธิเลือกตั้งจะไปดูหมายเลขของผู้สมัครที่ชื่นชอบบริเวณคูหาเลือกเพื่อความมั่นใจก่อนเดินเข้าไปกากบาท จึงเป็นความท้าทายของ กกต. ที่ต้องจัดทำเอกสารหมายเลขผู้สมัครและพรรคการเมืองไว้ให้ผู้มาใช้สิทธิเลือกตั้งสามารถตรวจสอบได้ ซึ่งการเลือกตั้งรอบนี้มีผู้สมัครจากทั่วประเทศกว่า 13,000 คน และในการเลือกตั้งนอกเขต จะมีผู้มีสิทธิเลือกตั้งจากทุกเขตทั่วประเทศเดินทางมาที่หน่วยเลือกตั้งหนึ่งๆ จึงจะต้องจัดเตรียมเอกสารจำนวนมากและจัดให้ค้นหาได้ง่าย และไม่ผิดพลาดด้วย

3. เนื่องจากการเลือกตั้งครั้งนี้เป็นระบบที่ผู้สมัครในแต่ละเขตได้หมายเลขไม่ตรงกัน ผู้ที่ไปใช้สิทธิเลือกตั้งแต่ละคนที่มีสิทธิในต่างเขตเลือกตั้งกันก็จะต้องได้บัตรเลือกตั้งไม่เหมือนกันแตกต่างกันไปตามเขตเลือกตั้ง ดังนั้นจึงเป็นความท้าทายของ กกต. ที่ต้องจัดเตรียมบัตรเลือกตั้งเอาไว้ให้ตรงกับผู้ที่จะมาใช้สิทธิ เพื่อให้จัดหาง่ายและยื่นให้กับผู้มาใช้สิทธิได้ถูกคนและถูกตัว หากเกิดความผิดพลาดในขั้นตอนการแจกบัตรเลือกตั้งก็อาจทำให้คะแนนที่ผู้มาใช้สิทธิออกเสียงไปถูกเอาไปนับเป็นบัตรเสีย หรือนับให้กับผู้สมัครคนอื่น

4. ในบางเขตที่มีผู้ลงทะเบียนใช้สิทธิเลือกตั้งล่วงหน้าจำนวนมาก ลำพังตัวอาคารของสำนักงานเขตนั้นๆ อาจจะไม่สามารถรองรับคนจำนวนมากได้ จึงมีการขอใช้สถานที่ภายนอกและให้ผู้มาใช้สิทธิเลือกตั้งเลือกไปใช้สิทธิตามสถานที่ต่างๆ ภายในเขตนั้นได้ ดังนั้นจึงเป็นความท้าทายของ กกต. ที่ต้องแจ้งให้ผู้ลงทะเบียนใช้สิทธิเลือกตั้งล่วงหน้าทุกคนทราบและเดินทางไปใช้สิทธิเลือกตั้งได้ถูกต้องตามสถานที่ที่จัดเตรียมไว้

5. ความน่ากังวลที่สุดในการจัดการเลือกตั้งแต่ละครั้ง คือ การทุจริตเลือกตั้ง ซึ่งความวุ่นวายที่อาจเกิดขึ้นในการจัดการเลือกตั้งนอกเขต อาจเปิดช่องว่างให้นำไปสู่การทุจริตการเลือกตั้งโดยผู้ไม่หวังดีได้

ฯลฯ

กกต. มีบทเรียนจากการจัดการเลือกตั้งนอกราชอาณาจักรมาหลายประเทศแล้ว และ กกต. ก็ทราบล่วงหน้าแล้วว่า แต่ละสถานที่จะมีผู้เดินทางมาใช้สิทธิเลือกตั้งเป็นจำนวนเท่าใด เป็นผู้มีสิทธิเลือกตั้งในเขตใดบ้าง จึงยังเป็นไปได้หาก กกต. จะเตรียมการบริหารจัดการอย่างมีประสิทธิภาพเพื่อรองรับและอำนวยความสะดวกให้คนปริมาณมหาศาลนี้ใช้สิทธิของตัวเองได้ถูกต้อง และตรงตามเจตนารมณ์ หาก กกต. ไม่ได้เตรียมการอะไรเลยเพื่อรองรับคนที่มาใช้สิทธิจำนวนมากเช่นนี้และเกิดความผิดพลาดหรือความวุ่นวายขึ้น จนกระทบต่อการออกเสียงเพื่อกำหนดอนาคตประเทศ กกต. ย่อมต้องรับผิดชอบต่อความเสียหายที่อาจหลีกเลี่ยงได้ทั้งหมด

ไอลอว์จึงขอเชิญชวนทุกคน ทั้งผู้ที่จะไปใช้สิทธิเลือกตั้งนอกเขต ในวันอาทิตย์ที่ 17 มีนาคม 2562 และผู้อื่น ช่วยกันจับตาการทำงานของ กกต. ในแต่ละเขตว่า เตรียมการเพื่ออำนวยความสะดวกให้ประชาชนได้อย่างมีประสิทธิภาพมากน้อยเพียงใด และหากพบเห็นความผิดพลาดไม่ว่าจะโดยจงใจหรือไม่จงใจ รวมทั้งหากพบเห็นการทุจริตหรือกระทำผิดข้อห้ามต่างๆ ก็สามารถส่งข้อมูลมาแลกเปลี่ยนกันได้

โดยไอลอว์จะจัดส่งเจ้าหน้าที่ไปสังเกตการณ์การจัดการเลือกตั้งนอกเขตยังสำนักงานเขตในกรุงเทพมหานครสามแห่งที่มีผู้ลงทะเบียนขอใช้สิทธิมากที่สุด คือ เขตบางกะปิ เขตบางขุนเทียน และเขตห้วยขวาง สำหรับทุกคนที่สะดวกเดินทางไปสังเกตการณ์ยังสำนักงานเขตแห่งอื่นก็สามารถร่วมสังเกตการณ์ในฐานะประชาชนและหากพบเห็น สิ่งที่ กกต. ปฏิบัติได้ดีหรือสิ่งที่ กกต. ควรจะปฏิบัติได้ดีกว่านี้ ก็แจ้งข้อมูลเข้ามาทางเราได้