ร่าง พ.ร.บ.พืชกระท่อม: “ปลูกได้-กินได้-ขายได้” แต่ต้องอยู่ภายในกรอบ

หลัง พ.ร.บ.ยาเสพติดให้โทษ (ฉบับที่ 8) ปี 2564 มีผลบังคับใช้ เมื่อวันที่ 24 สิงหาคม 2564 ด้วยเหตุนี้ จึงเป็นผลให้ “พืชกระท่อม” ถูกถอดออกจากยาเสพติดให้โทษในประเภท 5 หรือหมายความว่า การเพาะปลูก การบริโภค การจำหน่าย สามารถกระทำได้ไม่ผิดกฎหมาย แต่เพื่อให้มีมาตรการกำกับดูแลเพื่อให้เกิดประโยชน์ทางเศรษฐกิจ และเพื่อไม่ให้มีการบริโภคใบกระท่อมมากเกินสมควรอาจเป็นอันตรายต่อผู้บริโภค จึงจำเป็นต้องมีกฎหมายเฉพาะอย่างร่างพระราชบัญญัติพืชกระท่อม (ร่างพ.ร.บ.พืชกระท่อม) ขึ้นมา

ร่างพ.ร.บ.พืชกระท่อม กำหนดให้สำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามยาเสพติด (ป.ป.ส.) มีหน้าที่ส่งเสริมพืชกระท่อมให้เป็นพืชเศรษฐกิจและการใช้ตามวิถีชุมชน ดังนี้

๐ สนับสนุนประชาชนในการเพาะหรือปลูกพืชกระท่อมเพื่อใช้ตามวิถีชุมชนและในการพัฒนาให้เป็นพืชที่มีมูลค่าในทางเศรษฐกิจ

๐ ส่งเสริมการศึกษาวิจัยเพื่อพัฒนาเทคโนโลยีด้านต่างๆ ทั้งการเพาะหรือปลูกพืชกระท่อมหรือการพัฒนาสายพันธุ์ของพืชกระท่อม การผลิต การจัดการ และการตลาด

๐ ให้ความรู้ และจัดทำเอกสารคำแนะนำ คู่มือ หนังสือวิชาการ หรือเอกสารอื่นใดที่ส่วนราชการจัดทำขึ้นเพื่อเผยแพร่ความรู้ พัฒนาศักยภาพผู้ประกอบการในการใช้ประโยชน์จากพืชกระท่อมโดยไม่ต้องเสียค่าเอกสาร

ร่างพ.ร.บ.พืชกระท่อม ในหมวด 6 ได้กำหนดมาตรการคุ้มครองไม่ให้บุคคลได้รับอันตรายจากการบริโภคใบกระท่อมหรือใช้ใบกระท่อมในทางที่ผิด ดังนี้

๐ ห้ามขายใบกระท่อม (ใบพืชกระท่อม รวมถึงสารสกัดที่ได้จากใบพืชกระท่อม) น้ำต้มกระท่อม ให้แก่บุคคลซึ่งมีอายุต่ำกว่า 18 ปี สตรีมีครรภ์ และสตรีให้นมบุตร

๐ ห้ามขายใบกระท่อม น้ำต้มกระท่อม ในสถานศึกษา หอพัก สวนสาธารณะ สวนสัตว์ สวนสนุก หรือขายผ่านเครื่องขาย 

๐ ห้ามบริโภคใบกระท่อม น้ำต้มกระท่อม ที่ปรุงหรือผสมกับยาเสพติดให้โทษหรือวัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท รวมถึงวัตถุอันตรายต่างๆ

ทั้งนี้ การขายใบกระท่อม น้ำต้มกระท่อม หรืออาหารที่มีใบกระท่อมเป็นวัตถุดิบหรือส่วนประกอบแก่บุคคลซึ่งมีอายุต่ำกว่า 18 ปี สตรีมีครรภ์ และสตรีให้นมบุตร หรือการบริโภคใบกระท่อม น้ำต้มกระท่อม ที่ปรุงหรือผสมกับยาเสพติดให้โทษหรือวัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท รวมถึงวัตถุอันตรายต่างๆ สามารถกระทำได้ เพื่อการรักษาโรค บำบัด หรือบรรเทาอาการเจ็บป่วยภายใต้การดูแลของผู้ประกอบวิชาชีพทางการแพทย์ หรือ เพื่อศึกษา วิเคราะห์ วิจัย

โดยบทลงโทษในกรณีที่มีการขายใบกระท่อม น้ำต้มกระท่อม ให้แก่บุคคลซึ่งมีอายุต่ำกว่า 18 ปี สตรีมีครรภ์ และสตรีให้นมบุตร คือ ต้องระวางโทษปรับไม่เกิน 30,000 บาท และบทลงโทษสำหรับการขายใบกระท่อม น้ำต้มกระท่อม ในสถานศึกษา หอพัก สวนสาธารณะ สวนสัตว์ สวนสนุก หรือขายผ่านเครื่องขาย คือ ต้องระวางโทษปรับไม่เกิน 50,000 บาท ส่วนการบริโภคใบกระท่อม น้ำต้มกระท่อม ที่ปรุงหรือผสมกับยาเสพติดให้โทษหรือวัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท รวมถึงวัตถุอันตราย หรือวัตถุใดๆ ที่กำหนดห้ามไว้ ต้องรับโทษปรับไม่เกิน 50,000 บาท 

ร่างพ.ร.บ.พืชกระท่อม กำหนดว่า ห้ามโฆษณาหรือทำการตลาดใบกระท่อม น้ำต้มกระท่อม เพื่อจูงใจสาธารณชนให้บริโภคใบกระท่อมหรือน้ำต้มใบกระท่อมที่ผสมกับยาเสพติดให้โทษหรือวัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท รวมถึงวัตถุอันตรายต่างๆ รวมถึง ห้ามจูงใจ ชักนำ ยุยงส่งเสริม ใช้อุบายหลอกลวง ขู่เข็ญ ใช้อำนาจครอบงำผิดคลองธรรม หรือใช้วิธีขืนใจเพื่อให้ผู้อื่นบริโภคใบกระท่อมหรือน้ำต้มใบกระท่อมที่ผสมกับยาเสพติดให้โทษหรือวัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท รวมถึงวัตถุอันตรายต่างๆ

โดยบทลงโทษสำหรับการโฆษณาหรือทำการตลาดใบกระท่อม น้ำต้มกระท่อมที่ผสมกับยาเสพติดให้โทษหรือวัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท รวมถึงวัตถุอันตรายต่างๆ คือ ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกิน 2 ปี หรือปรับไม่เกิน 200,000 บาท หรือ ทั้งจำทั้งปรับ ส่วนการจูงใจ ชักนำ ยุยงส่งเสริม ใช้อุบายหลอกลวง ขู่เข็ญ ใช้อำนาจครอบงำผิดคลองธรรม หรือใช้วิธีขืนใจเพื่อให้ผู้อื่นบริโภคใบกระท่อมหรือน้ำต้มใบกระท่อมที่ผสมกับยาเสพติดให้โทษหรือวัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท ให้มีบทลงโทษคือ  ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกิน 1 ปี หรือปรับไม่เกิน 100,000 บาท หรือ ทั้งจำทั้งปรับ 

ร่างพ.ร.บ.พืชกระท่อม กำหนดว่า ผู้ใดประสงค์จะนำเข้าหรือส่งออกใบกระท่อมต้องได้รับใบอนุญาตจาก ป.ป.ส. โดยการนำเข้าหรือส่งออกใบกระท่อมต้องมีการแจ้งต่อ ป.ป.ส. ทุกครั้ง แต่ถ้าเป็นกรณีที่นำใบกระท่อมติดตัวเข้ามาในหรือนอกราชอาณาจักร เพื่อใช้ในการบริโภคส่วนตัว หรือเพื่อบำบัด บรรเทาอาการเจ็บป่วยของผู้ซึ่งเดินทางระหว่างประเทศในปริมาณที่จำเป็นสำหรับการบริโภคซึ่งกำหนดไว้ในกฎกระทรวง ก็จะได้รับยกเว้นไม่ต้องได้รับใบอนุญาต แต่หากปริมาณใบกระท่องที่นำเข้าหรือส่งออกเกินกว่าที่กำหนดไว้ในกฎกระทรวง ก็ยังคงต้องขอใบอนุญาตอยู่

ทั้งนี้ หากว่ามีการนำเข้าหรือส่งออกใบกระท่อมโดยไม่ได้ใบอนุญาต ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกินหนึ่งปี หรือ ปรับไม่เกินหนึ่งแสนบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ