แก้รัฐธรรมนูญ: สรุปการอภิปรายวันแรก ญัตติ “ตั้งกมธ. แก้รัฐธรรมนูญ”

11 ธันวาคม 2562 ที่ประชุมสภาผู้แทนราษฎรมีนัดพิจารณาญัตติด่วน เรื่องการตั้ง “คณะกรรมาธิการวิสามัญพิจารณาเพื่อศึกษาหลักเกณฑ์และวิธีการแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560” หรือเรียกสั้นๆ ว่า “กมธ.แก้รัฐธรรมนูญฯ” เพื่อศึกษาหลักเกณฑ์และวิธีการก่อนที่จะเดินไปสู่ขั้นตอนการแก้รัฐธรรมนูญต่อไป 

ทั้งนี้ มีสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (ส.ส.) ร่วมกันยื่นญัตติทั้งหมด 6 ญัตติที่เป็นเรื่องที่เกี่ยวข้องกับการตั้ง กมธ.แก้รัฐธรรมนูญ ประกอบไปด้วยพรรคร่วมฝ่ายค้านนำโดยพรรคเพื่อไทย พรรคอนาคตใหม่ ถัดมาเป็นพรรคร่วมรัฐบาลอย่างพรรคประชาธิปัตย์ พรรคชาติไทยพัฒนา หรือแม้แต่พรรคพลังประชารัฐ

ในวันดังกล่าว 'ชวน หลีกภัย' ในฐานะประธานสภาได้เปิดโอกาสให้ผู้ที่ยื่นญัตติเป็นผู้อภิปรายก่อน จากนั้นจึงให้บรรดา ส.ส. ท่านอื่นได้อภิปราย แต่เนื่องจากมีผู้ขออภิปรายจำนวนมาก ทำให้ต้องไปอภิปรายกันต่อในสัปดาห์หน้า(วันที่ 18 ธันวาคม 2562)  อย่างไรก็ตาม จากการอภิปรายในสภาพอจะเห็นเหตุผลและจุดยืนของแต่ละพรรคที่เสนอตั้ง กมธ.แก้รัฐธรรมนูญ ได้ ดังนี้

ในการอภิปรายเพื่อขอตั้ง กมธ.แก้รัฐธรรมนูญ ของพรรคอนาคตใหม่ จะนำโดย 'ปิยบุตร แสงกนกกุล' เลขาธิการพรรคอนาคตใหม่ ซึ่งกล่าวถึงปัญหาความไม่ชอบธรรมทางประชาธิปไตยของรัฐธรรมนูญ 2560 ทั้งในที่มา เนื้อหา และกระบวนการซึ่งเป็นผลพวงของรัฐประหารโดยคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) ไม่ว่าจะเป็นการรับรองการใช้อำนาจของ คสช. ตั้งแต่อดีต ปัจจุบัน และอนาคต ในมาตรา 279 หรือ วางกลไกสืบทอดอำนาจ คสช.อย่างชัดเจน ด้วยการให้สมาชิกวุฒิสภา(ส.ว.) แต่งตั้ง 250 คน มีหน้าที่หลักคือการโหวตนายกรัฐมนตรีและทำให้อำนาจจากการเลือกตั้งมีน้อยกว่าอำนาจจากการแต่งตั้ง

ปิยบุตร กล่าวถึงทางออกว่า อยากให้การตั้ง กมธ.แก้รัฐธรรมนูญ เป็นจุดเริ่มต้นที่ดีในการแสวงหาฉันทามติใหม่ ให้อำนาจประชาชน แบ่งแยกอำนาจ ประกันสิทธิเสรีภาพ เปิดโอกาสให้มีการตัดสินใจร่วมกัน ประกันเสรีภาพในการแสดงออก สร้างความสมานฉันท์ สามารถเปิดโอกาสให้แก้ไขความขัดแย้งโดยไม่ใช้อำนาจนอกระบบ ดังนั้น ขอเชิญชวนเพื่อนสมาชิกรัฐสภาร่วมกันแสวงหาฉันทามติครั้งใหม่ จึงควรมีการปลดล็อคเปิดทางแก้ไขรัฐธรรมนูญให้ง่ายขึ้น เปิดทางให้มีสภาร่างรัฐธรรมนูญที่มาจากการเลือกตั้งจากประชาชน

ในการอภิปรายเพื่อขอตั้ง กมธ.แก้รัฐธรรมนูญ ของพรรคเพื่อไทยวันแรก นำโดยผู้ยื่นญัตติสองคน ได้แก่ 'สมคิด เชื้อคง' ที่อภิปรายเฉพาะเจาะจงไปที่ ส.ว.แต่งตั้ง ว่าที่มาของ ส.ว. ชุดดังกล่าวมีความน่าเคลือบแคลงสงสัย ทั้งที่ตามกฎหมาย ส.ว. จะต้องมีสถานะเป็นตัวแทนปวงชนชาวไทย แต่การได้มากลับเป็นการสรรหาคัดเลือกที่ไม่โปร่งใส ไม่ยอมเปิดเผยรายชื่อคณะกรรมการสรรหา รวมถึงกรณีที่คณะกรรมการสรรหา 'สรรหาตัวเอง' เข้าไปเป็นส.ว.

ส.ส.พรรคเพื่อไทยอีกหนึ่งคนที่ยื่นญัตติคือ 'จตุพร เชื้อเชิญ' โดยอภิปรายว่า หลักการสำคัญสี่ข้อในการแก้ไขรัฐธรรมนูญ หนึ่งต้องมีส่วนร่วมประชาชนมีเสรีภาพอย่างเต็มที่ สองเนื้อหารัฐธรรมนูญต้องเป็นไปอำนาจอธิปไตยของประชาชนยุติการสืบทอดอำนาจ สามต้องทำให้เกิดฉันนท์ทามติร่วมกัน สี่ทำให้เกิดกระบวนการประชาธิปไตยเข้มแข็งเปิดพื้นที่ถกเถียงให้ประชาชนมีส่วนร่วม 

ในการอภิปรายของพรรคร่วมรัฐบาลอย่างพรรคประชาธิปัตย์ นำโดย 'เทพไท เสนพงศ์' อภิปรายว่า การแก้รัฐธรรมนูญเป็นหนึ่งในเงื่อนไขการร่วมรัฐธรรมนูญของพรรคประชาธิปัตย์และได้มีการบรรจุอยู่ในนโยบายเร่งด่วนของรัฐบาล และขณะนี้ได้เวลาได้ผ่านมาแล้วหนึ่งสมัยประชุมจึงสมควรจะหยิบยกเรื่องดังกล่าวขึ้นมาพิจารณาในรูปแบบการตั้ง กมธ.แก้รัฐธรรมนูญ

เทพไท อภิปรายว่า การร่างรัฐธรรมนูญ 2560 ประชาชนไม่ได้มีส่วนร่วมในการร่าง โดยผู้ร่างคือคณะกรรมการร่างรัฐธรรมนูญที่แต่งตั้งโดยคสช. ส่วนที่อ้างว่าเป็นรัฐธรรมนูญปราบโกงก็มีการโฆษณาชวนเชื่อ เช่น การบอกว่ารัฐธรรมนูญกำหนดให้คดีทุจริตไม่มีอายุความ ทั้งที่เรื่องนี้ไม่ได้ถูกบัญญัติในรัฐธรรมนูญแต่เป็นกฎหมายอื่น และประเด็นสุดท้ายคือเรื่องที่มาของส.ว. แต่งตั้ง ที่คณะกรรมการสรรหาล้วนแล้วแต่เป็นคนใกล้ชิดคสช. แถมคนที่เป็นคณะกรรมการสรรหายังสรรหาตัวเองมาเป็น ส.ว.อีกด้วย

เทพไท กล่าวว่า จากทั้งสามปัญหาจะนำไปสู่ความขัดแย้ง ดังนั้นจึงต้องตั้ง กมธ.แก้รัฐธรรมนูญ และต้องผลักดันให้มีการแก้ไขรัฐธรรมนูญในมาตรา 256 มาตราที่ว่าด้วยวิธีการแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญ 2560

ในการอภิปรายของพรรคร่วมรัฐบาลอย่างพรรคประชาธิปัตย์ นำโดย 'นิกร จำนง' ซึ่งอภิปรายว่า ตนเคยดำรงตำแหน่งสมาชิกสภาขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศของคสช. และตนเคยทักท้วงปัญหาของร่างรัฐธรรมนูญก่อนการออกเสียงประชามติ รวมถึงเป็นหนึ่งในคนที่ออกเสียงไม่เห็นชอบร่างรัฐธรรมนูญที่กลายมาเป็นรัฐธรรมนูญ 2560 ในขณะเดียวกัน เหตุผลในการออกเสียงประชามติก็ไปผูกโยงกับการเลือกตั้ง ว่าถ้าประชามติไม่ผ่านก็จะทำให้เลือกตั้งช้าออกไปอีก

นิกร อภิปรายด้วยว่า ภายใต้รัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบันทำให้การบริหารราชการแผ่นดินมีอุปสรรค ยกตัวอย่างเช่น มาตรา 144 ที่ทำให้ผู้แทนประชาชนไม่สามารถเข้าไปช่วยจัดสรรงบประมาณเพื่อแก้ปัญหาในพื้นที่ของตัวเองได้ รวมถึงปัญหาระบบการเลือกตั้ง การคำนวณที่นั่ง ส.ส. ที่ยังมีปัญหา ดังนั้น จึงอยากเสนอให้มีการตั้งคณะทำงานศึกษาการบังคับใช้รัฐธรรมนูญ 2560 เพื่อให้เห็นปัญหาและหาทางแก้โดยผู้แทนประชาชน

ในการอภิปรายของพรรคแกนนำรัฐบาลอย่างพรรคพลังประชารัฐ มียื่นญัตติ คือ 'วิเชียร ชวลิต' โดยประเด็นหลักที่อภิปรายเพื่อขอตั้ง กมธ.แก้รัฐธรรมนูญ คือ ปัญหาความไม่มั่นคงของรัฐบาลจากระบบการเลือกตั้งและสูตรคำนวณที่นั่ง ส.ส. เนื่องจาก กฎหมายกำหนดให้ภายใน 1 ปี ถ้ามีการเลือกตั้งใหม่เพราะเหตุทุจริตจะต้องคำนวณที่นั่ง ส.ส. ใหม่ ซึ่งบันทอนเสถียรภาพทางการเมือง

นอกจากนี้ ในมาตรา 144 ของรัฐธรรมนูญที่กำหนดให้ ส.ส. ห้ามมีส่วนข้องเกี่ยวกับการใช้งบประมาณ ทำให้เกิดความกังวลใจในการพิจารณาอนุมัติงบประมาณ หรือการแปรญัตติงบประมาณ ทำให้การทำหน้าที่ของ ส.ส. ในการหาทางแก้ปัญหาในแต่ละพื้นที่ที่รับผิดชอบเป็นไปอย่างยากลำบาก ดังนั้น จึงเห็นควรหยิบยกปัญหาเหล่านี้มาศึกษาผ่านการตั้ง กมธ.แก้รัฐธรรมนูญ