เลิกเอาพลเรือนขึ้นศาลทหาร

ภายใต้ยุคคสช. ทหารเข้าแทรกแทรงกระบวนยุติธรรมหลายช่องทาง ที่โดดเด่นที่สุด คือ การให้ศาลทหารมีอำนาจพิจารณาคดีพลเรือนที่เกี่ยวกับการเมือง โดยให้เหตุผลว่าเพื่อให้เกิดความสงบและการแก้ไขปัญหาประเทศเรียบร้อยและรวดเร็ว

25 พฤษภาคม 2557 หรือ 3 วันหลังรัฐประหาร คสช.ออกประกาศ​ ฉบับที่ 37/2557 ให้พลเรือนขึ้นศาลทหารในคดีการเมือง 3 ประเภท อันได้แก่ 

1) ความผิดต่อพระมหากษัตริย์ (มาตรา 107-112) 
2) ความผิดต่อความมั่นคงในราชอาณาจักร (มาตรา 113-118) 
3) ความผิดฐานฝ่าฝืนประกาศและคำสั่งของ คสช. 

นอกจากนี้ ยังได้ออก ประกาศ คสช. ฉบับที่ 38/2557 ให้ความผิดเกี่ยวเนื่องกับประกาศ​ คสช. ฉบับที่ 37/2557 ขึ้นศาลทหารด้วย ต่อมา คสช. ออกประกาศ คสช. ฉบับที่ 50/2557 เมื่อวันที่ 30 พฤษภาคม 2557 ให้คดีครอบครองอาวุธขึ้นศาลทหาร แต่ให้มีผลย้อนหลังครอบคลุมความผิดที่เกิดขึ้นตั้งแต่วันที่ รัฐประหาร 22 พฤษภาคม 2557 อีกด้วย

กระทั่งวันที่ 12 กันยายน 2559 คสช. ใช้อำนาจมาตรา 44 ออก คำสั่งหัวหน้า คสช. ฉบับที่ 55/2559 ยุติการใช้ศาลทหาร และให้คดีที่เหตุเกิดหลังคำสั่งหัวหน้า คสช. ฉบับนี้เป็นต้นไปอยู่ใต้อำนาจพิจารณาคดีของศาลยุติธรรมตามปกติ แต่คำสั่งนี้ก็ยังระบุว่าในกรณีที่มีเหตุอันควรหัวหน้าคสช.อาจเปลี่ยนแปลงคำสั่งนี้ได้ เท่ากับว่า หัวหน้าคสช.สามารถสั่งให้นำพลเรือนขึ้นศาลทหารได้ถ้าจำเป็น

ส่วนคดีของพลเรือนจำนวนมากที่เกิดขึ้นก่อน 12 กันยายน และคดีที่ขึ้นศาลทหารอยู่ก่อนแล้ว แต่ยังพิจารณาคดีไม่เสร็จ ก็ยังต้องขึ้นศาลทหารต่อไป ไม่ได้ย้ายกลับมาที่ศาลพลเรือนด้วย ส่วนคดีที่เคยมีคำพิพากษาของศาลทหารให้ลงโทษจำเลยไปแล้ว จำเลยก็ยังต้องรับโทษตามคำพิพากษาต่อไปเช่นกัน

รายงานของศูนย์ทนายความเพื่อสิทธิมนุษยชน ระบุว่าตั้งแต่วันที่ 22 พฤษภาคม 2557 ถึง 30 พฤศจิกายน 2559 พลเรือนขึ้นศาลทหารแล้วรวม 2,117 คน จาก 1,1716 คดี พิจารณาเสร็จแล้ว 1,300 คดี อยู่ระหว่างการพิจารณา 416 คดี

เครือข่ายภาคประชาชนเห็นว่า ประกาศและคำสั่งหัวหน้าคสช. ที่เกี่ยวข้องกับการเอาพลเรือนขึ้นศาลทหารเป็นการใช้อำนาจทหารแทรกแทรงกระบวนการยุติกรรม โดยไม่มีเหตุผลประกอบที่สมควร และตอนนี้สถานการณ์บ้านเมืองก็อยู่ในสภาวะปกติแล้ว จึงควรยกเลิกประกาศเหล่านี้ พร้อมเสนอให้โอนคดีที่ยั่งคั่งค้างอยู่กลับมายังศาลยุติธรรม และให้คำพิพากษาที่มาจากศาลทหารสิ้นผลไป เว้นแต่คู่ความจะขอให้ยกคดีขึ้นพิจารณาใหม่

โดยเครือข่ายภาคประชาชน ต้องการรวบรวมรายชื่อประชาชนให้ได้อย่างน้อย 10,000 รายชื่อ เพื่อใช้ช่องทางตามรัฐธรรมนูญมาตรา 133(3) เสนอร่างพ.ร.บ. ยกเลิกประกาศ และคำสั่งของ คสช. อย่างน้อย 35 ฉบับ

ทุกคนสามารถร่วมเข้าชื่อเพื่อยกเลิกการใช้ศาลทหารกับคดีพลเรือน และ #ปลดอาวุธคสช ได้ที่ ilaw.or.th/10000sign

ดูข้อมูลเกี่ยวกับการใช้ศาลทหารพิจารณาคดีพลเรือนได้ที่ https://freedom.ilaw.or.th/blog/militarycourtfact